De spoorweg

Voor alle verkeersborden volgens de Belgische wegcode, klik op VERKEERSTEKENS.

Voor extra gegevens over ongevallen in het verkeer in België, klik op VERKEERSONGEVALLEN en Verkeersongevallen met doden en gewonden, per datum, dag van de week, tijdstip van de dag en diverse andere ongevalsfactoren, VERKEERSONGEVALLEN.

Wegcode.be/actueel. Bijgewerkte wegcodes. Klik hier.

Het Belgische spoornet is een van de drukst bezette netten in Europa en telt vandaag (op 1/01/2019) 1.713 overwegen, waarvan 1.496 publieke overwegen en 217 private overwegen. Ongeveer 95,5% (1.429) van de publieke overwegen is uitgerust met actieve signalisatie (verkeerslichten, bellen en/of slagbomen).

Vijf categorieën van overwegen

De Federale Overheidsdienst Mobiliteit deelt de overwegen in vijf categorieën in. Elke categorie kent zijn eigen specifieke uitrusting. Het Belgische spoorwegnet, dat wordt beheerd door Infrabel, telt momenteel 2039 overwegen, 277 private overwegen inbegrepen. 1613 overwegen zijn uitgerust met actieve signalisatie (slagbomen en/of knipperlichten) én 149 weinig gebruikte overwegen met passieve signalisatie zoals het Sint-Andrieskruis en/of verkeersbord.

De overwegen zijn als volgt onderverdeeld:

• Categorie 1: overwegen met twee volledige slagbomen of vier halve slagbomen over de volledige breedte van de openbare weg en de nodige lichtseinen;
• Categorie 2: overwegen met halve slagbomen die zigzag zijn geplaatst én met rode lichtseinen die alternatief knipperen bij het naderen van een trein. Het maanwit licht knippert als de overweg in alle veiligheid mag worden voorbijgereden;
• Categorie 3: overwegen met twee rode knipperlichten én een wit knipperlicht maar zonder slagbomen;
• Categorie 4: overwegen aangekondigd door een Sint-Andrieskruis zonder slagbomen en lichten;
• Categorie 5: overwegen enkel aangeduid met een verkeersteken dat vanop afstand aangeeft dat de weggebruiker een overweg nadert (geen Sint-Andrieskruis, slagbomen of lichten).

Het belsignaal is optioneel, maar weliswaar bijna altijd voorzien bij de eerste drie categorieën van overwegen. Het kondigt een naderende trein aan en blijft rinkelen tot de slagbomen van de overwegen volledig gesloten zijn (1e en 2e categorie) of tot de trein is voorbijgereden (3e categorie).

Ongevallen aan overwegen
Ons spoornet telt 1662 overwegen. Ons doel is om fysieke kruisingen tussen ons spoornet en het wegennet zoveel mogelijk weg te nemen. Op onze overwegen blijven weggebruikers zich namelijk nog altijd roekeloos gedragen.

Geplande werven
In 2020 stierven 9 mensen bij een ongeval op een overweg en raakten 4 mensen ernstig gewond. Naast die zware menselijke tol veroorzaakten de 316 incidenten aan overwegen, waaronder de 23 ongevallen (maar ook kleine botsingen met slagbomen) vorig jaar 33.191 minuten vertraging voor het treinverkeer, ofwel bijna 1u30 vertraging per dag.In 2006 noteerde Infrabel drie ongevallen met voetgangers, zelfdodingen niet inbegrepen.

Het aantal ongevallen tussen treinen, wegvoertuigen of tweewielers en voetgangers aan overwegen evolueerde de voorbije vijf jaren als volgt:

1. De zwakke weggebruikers (voetganger, fietser, bromfietser, motorrijder) zijn de belangrijkste slachtoffers bij ongevallen aan overwegen.
2. Het grootste gedeelte van de ongevallen gebeurt aan overwegen 3e categorie, die in verhouding tot hun aantal, het meest betrokken zijn bij ongevallen.
3. De oorzaken van de ongevallen op de overwegen zijn heel verschillend.
4. Een groot aantal ongevallen is het gevolg van onvoorzichtigheid, ongeduldigheid en het niet respecteren van de signalisatie en de wegcode door de weggebruikers.
5. Enkele voorbeelden van een slechte inschatting van het gevaar door de weggebruiker zijn: een overweg laattijdig oversteken of een overweg oversteken die nog niet helemaal open is na de doortocht van een trein.

Strategie en maatregelen voor veilige overwegen
Infrabel werkt permanent aan het verbeteren van de veiligheid op het Belgische spoorwegnet en de overwegen. Infrabel verleent in de periode 2005-2007 voorrang aan de zogenaamde ongevalgevoelige overwegen en de overwegen van 3e en 4e categorie waar de treinen meer dan 70 km/u rijden. In totaal gaat het om 205 overwegen die, na een bezoek ter plaatse, het voorwerp vormen van een strategisch plan met diverse pijlers:

1. afschaffen van de overweg indien mogelijk;
2. aanpassen van de categorie van de overweg dankzij het aanpassen van de spoor-infrastructuur (bijplaatsen van signalisatie);
3. bijplaatsen van verkeerslichten en/of kleine slagbomen voor de zwakke weggebruikers;
4. en/of verbeteren van de weginfrastructuur in samenwerking met de wegbeheerder (bijvoorbeeld door snelheidsverminderingen voor weggebruikers en sensibiliseren van de weggebruikers door een affichecampagne).