GESTEENTEN EN GESTEENTEVORMING: deel 2 (Stollingsgesteenten)

Extra uitleg over stollingsgesteenten. Klik hier.

Stollingsgesteenten ontstaan door stolling van magma. Magma is gesmolten gesteente in de bovenmantel en de onderkorst van de aarde. Magma is een mengsel van silicaten en oxiden met verschillende smeltpunten. Hierdoor zullen bij stolling bepaalde silicaten het eerst kristalliseren, terwijl de daarna tot stolling komende bestanddelen zich in de overgebleven ruimten zullen moeten schikken. Magma bevat ca. 14 volume % opgeloste gassen en ook wel wat vaste stoffen. Tijdens de stolling en vlak daarna is magma voortdurend onderhevig aan veranderingen in vorm en samenstelling.
Magma kan zijn:
basaltische magma. Deze bevat ongeveer 50% kiezelzuur en heeft een temperatuur van ca. 900-1200°C. Het ontstaat door het gedeeltelijk smelten van peridotiet, bv. als het omhoogkomende materiaal bij oceanische ruggen.
granietische magma. Deze bevat 60 á 70% kiezelzuur en heeft een temperatuur van ca. 800°C. Het is viskeuzer of beter vloeibaar. Het ontstaat o.a. in gebieden waar continenten botsen. Dit hangt veelal samen met vulkanisme.

Extra uitleg over onderzeese ruggen. Klik hier.

Vulkaan en vulkanisme(wikipedia). Klik hier. Klik hier.
Lijst van vulkanen (wikipedia). Klik hier.

Een film over vulkanisme. Klik hier.

Men noemt magma en de daaruit gevormde gesteenten ook wel:
a. zuur bij 45 - 70% kwarts.
b. basisch bij 30 - 45% kwarts.
c. kwartsarm bij minder dan 30% kwarts.

De indeling van stollingsgesteenten berust op mineralogische samenstelling en op structuur. Bij de bestudering spelen nog enkele andere aspecten een rol, zoals kleur, korrelgrootte en textuur. De belangrijkste maatstaf voor de indeling en naamgeving van stollingsgesteente is de mineraalinhoud. In hoge mate bepalend is de aanwezigheid of afwezigheid van kwarts.
Begrippen, die aan de orde komen zijn bv.:
gestreeptheid. Men kan verschillende lagen in het gesteente waarnemen met bv. een duidelijk verschillende kleur of textuur. Voor meer voorbeelden. Klik hier
blazen of grotere holten kunnen het karakter van het gesteente bepalen. We kennen dit van lava.
Een amandel of amygdaliet is een sferoïde of ellipsoïde (amandelvormige) holte in vulkanisch gesteente. Een gesteente met zulke holtes wordt wel amandelsteen genoemd, de textuur van een dergelijk gesteente amygdaloïde. In de holte kunnen zich secundaire kristallen vormen, zoals kwarts, calciet of zeolieten. Kristallisatie van deze kristallen vindt plaats als de vloeistof in de holte afkoelt waardoor de opgeloste mineralen neerslaan.
Een xenoliet is een geologische term voor een deel van een stollingsgesteente, dat er oorspronkelijk niet in thuishoort. Xenolieten komen voor met allerlei lithologieën, van mantelgesteente tot schisten. Meestal zijn het brokken gesteente die met een magma zijn meegevoerd. Als het magma stolt komt de xenoliet in het stollingsgesteente vast te zitten. De grootte van xenolieten kan enkele cm tot een aantal meter bedragen. Vaak zijn ze door de hoge temperatuur van het omringende magma aan de randen gemetamorfoseerd. Afgesproken is dat er van een xenoliet wordt gesproken als het ingesloten gesteente duidelijk te onderscheiden is van het omringende stollingsgesteente. Een ingesloten brokstuk met dezelfde lithologie als het omringende stollingsgesteente wordt een autoliet of cognate inclusion genoemd.
diaklazen kunnen voorkomen in stollingsgesteenten en zelfs het karakter ervan bepalen. Een diaklaas of joint is een breuk in een gesteente, waarlangs geen of nauwelijks beweging heeft plaatsgevonden, maar waar het gesteente uit elkaar bewoog dankzij een extensief spanningsregime. Behalve door tectonische beweging kan dit bv. ook door fysische verwering worden veroorzaakt. Diaklazen kunnen zich ontwikkelen in sets (zogenaamde joint sets), waarbij een diaklaas een oriëntatie parallel aan de as van de maximale hoofdspanning (σ1) ontwikkelt, de vlakken van de diaklazen staan loodrecht op de extensierichting (σ3).

Kleur
Om het begrip kleur inhoud te geven hanteert men een kleurindex. Deze wordt schattingsgewijs vastgesteld door het percentage mafische mineralen en felsische mineralen te bepalen.

Korrelgrootte
Bij een vast gesteente is de korrelgrootte de gemiddelde doorsnede van de mineraalkorrels. De korrelgrootte wordt vastgesteld aan de grondmassa, waarin overigens soms flinke grote kristallen kunnen liggen. Vb. fenokrysten.
Het gesteente is zeer fijnkorrelig, als de korrels niet met het blote oog zijn te onderscheiden. Het is een microscopisch gesteente.
Bij fijnkorrelig gesteente zijn de korrels met het blote oog wel te zien, maar niet goed te herkennen. Men spreekt dan van een megascopisch gesteente.
Bij grofkorrelig gesteente zijn de mineraalkorrels niet alleen goed te zien maar ook goed te determineren. Pegmatitisch gesteente heeft grote kristallen van wel enkele cm's.

Textuur
Onder de textuur van een gesteente verstaan sommigen de vorm, verdeling en rangschikking van de mineralen in een gesteente.
Standaardbegrippen:
een korrelige textuur: de korrels zijn ongeveer gelijk van grootte en vorm.
een poikilitische textuur: grote mineraalkorrels omhullen kleinere korrels van een ander mineraal.
een porfierische textuur: grote kristallen of fenokrysten liggen in een fijnkorrelige grondmassa.
een vloeitextuur: langgerekte of platte kristallen liggen als gevolg van het vloeien van het magma in eenzelfde richting gericht in een grondmassa.

Naamgeving
Deze berusten op het gehalte aan lichte bestanddelen, kwarts, alkaliveldspaat, plagioklaas en veldspatoïden. Op basis van de percentages van drie van deze lichte bestanddelen is een nomenclatuur opgebouwd. Deze kan worden weergegeven in de zg. ruit of driehoek van Streckeisen. Door deze benadering kan men komen tot een overzichtelijke indeling in twee hoofdgroepen van mineralen:
de lichtgekleurde of felsische mineralen, waartoe behoren de kwartsen, alkaliveldspaat, plagioklaas en veldspatoïden.
de donkergekleurde of mafische mineralen, waartoe behoren de pyroxenen, amfibolen, glimmers en olivijnen.

Magma kan stollen in drie stollingsgebieden, waarbij de volgende drie belangrijke gesteentegroepen ontstaan:
Dieptegesteenten of plutonische gesteenten of magmatisch, of intrusief of abyssisch gesteente.
Ganggesteenten.
Uitvloeiingsgesteente of extrusief gesteente.

Dieptegesteenten of plutonische gesteenten
De kristallen worden 1-10 mm groot. Dieptegesteenten komen o.a. voor in grote intrusies als batholieten, laccolieten, lopolieten (een komvormige intrusie met een vrij vlakke top, gevoed door een vulkanische pijp)en plutonen. Een plutoon is een grote scherp begrensde massa dieptegesteenten. Plutonen komen in verschillende vormen voor.
Discordante plutonen ontstaan als magma door het gelaagde gesteente heenbreekt.
Concordante plutonen ontstaan als magma tussen de lagen van een gesteentepakket binnendringt en de lagen a.h.w. volgt.

Uit een zure smelt ontstaat meestal graniet.
Uit een basische smelt ontstaat bv. bij uitvloeiing basalt met kleine kristallen.
Uit een basische smelt met: veldspaten + olivijn ontstaat peridotiet.
Uit veldspaten + orthopyroxeen ontstaat pyroxeniet.
Uit plagioklaas + clinopyroxeen ontstaat gabbro.
Uit plagioklaas + albiet + amfibool ontstaat dioriet.
Uit albiet + kaliveldspaat + biotiet ontstaat graniet.
Uit kwartsarme magma kunnen bv. kwartsarme veldspaten ontstaan.
Uit albiet + kaliveldspaat met bijna geen kwarts + biotiet ontstaat syeniet.
Uit max. 10% kwarts + plagioklaas + amfibool ontstaat dioriet.

Granodioriet
Het stollingsgesteente granodioriet is een redelijk felsisch diepte- en ganggesteente met tussen de 63 en 68% silica. Granodioriet is het felsischere equivalent van dioriet en het diepte- en ganggesteente-equivalent van het uitvloeiingsgesteente daciet. De mineralen met een redelijke kristalgrootte die in granodioriet voorkomen, zijn onder andere kwarts, amfibool, plagioklaas, kaliveldspaat, muscoviet en biotiet. Granodioriet is een diepte- of ganggesteente dat ontsloten raakt bij tektonische opheffing bij orogenese. Het wordt gevormd in de kern en de magma-gangen van redelijk felsische vulkanen.

Peridotiet
Peridotiet is een grof kristallijn ultramafisch gesteente met hoge dichtheid dat hoofdzakelijk bestaat uit de mineralen olivijn en twee pyroxenen. Het is een mantelgesteente en bevat per definitie minder dan 48% silica. Verder is het rijk aan ijzer en magnesium.
Peridotiet wordt onderverdeeld in:
Duniet - bevat voornamelijk olivijn, met wat enstatiet-pyroxeen en chromiet.
Harzburgiet - bevat olivijn, enstatiet en wat chromiet.
Lherzoliet - bevat olivijn, enstatiet, diopsiet, en wat chromiet en/of pyroop.
Pyroxeniet - bestaat voornamelijk uit orthopyroxeen en/of clinopyroxeen, en kleinere hoeveelheden olivijn, granaten, en spinel.
Peridotieten zijn zelden ontsloten aan het oppervlak en erg instabiel. De meeste ontsluitingen zijn beïnvloed door retrograde metamorfe processen en omgezet in serpentiniet waar de pyroxenen en olivijnen zijn omgezet in een groen mineraal, serpentijn met amfibolen. Deze hydratatie-reactie veroorzaakt een volumetoename waarbij deformatie van de originele textuur plaatsvindt

Enkele dieptegesteenten

Ganggesteenten
Ze bezitten meestal een fijne tot middelmatig korrelige textuur en komen voor in meestal plaatvormige stollingslichamen, ontstaan in spleten en scheuren in de aardkorst.
Gangen zijn plaatvormige intrusielichamen, die discordant het nevengesteente doorbreken. Volgen ze de gelaagdheid dan zijn het sills.
Voorbeelden van ganggesteenten zijn: Porfieren.

Granofier
Het stollingsgesteente granofier is een felsisch ganggesteente, met meer dan 68% silica. Granofier is een gesteente dat grotere kristallen van kwarts en kaliveldspaat bevat, ingebed in een grondmassa van kleinere kristallen. Het heeft hierdoor een typisch porfirische textuur. Granofieren komen niet zoveel voor, omdat het de tussenvorm tussen het dieptegesteente graniet en het uitvloeiingsgesteente ryoliet vormt. Ook kunnen in gangen van magmatisch gesteente pegmatieten ontstaan. Meestal wordt daarom gesproken van ryolieten en granieten en de benaming granofier wordt niet algemeen gebruikt.

Doleriet
Het stollingsgesteente doleriet, ook wel diabaas genoemd, is een mafisch ganggesteente met tussen 48 en 52% silica. Doleriet is een middelkristallijn ganggesteente dat de mafische equivalent is van het felsische ganggesteente granofier. Hierdoor is het gesteente gevormd uit minder visceus magma dan granofier. De mineralen die doorgaans in dolerieten gevonden worden, zijn olivijn, plagioklaas, biotiet, amfibolen en pyroxenen. Dolerieten komen voor in die gebieden waar, door de geologische geschiedenis heen, mafisch vulkanisme is ontstaan en wordt gevormd tussen het uitvloeiingsgesteente basalt en het dieptegesteente gabbro. Varianten van doleriet zijn ofiet (voornamelijk tijdens het laat-Trias in de Pyreneeën gevormde doleriet) of diabaas, dolerieten met veel olivijn, waardoor het gesteente groengekleurd wordt.

Andere ganggesteenten: Klik hier.

Uitvloeiingsgesteenten of vulkanieten of extrusieve gesteenten zijn vulkanische gesteenten
Uitvloeiingsgesteenten zijn over het algemeen fijnkristallijn en soms glasachtig. Ze komen voor als lava en als ignimbriet.
Voorbeelden van uitvloeiingsgesteenten zijn:
Basalt. Is ontstaan uit materiaal, afkomstig uit de mantel.
Andesiet. Bevat geen of max. 10% kwarts.
Porfier. Bevat fenokristen of eerstelingen in een fijnkorrelige grondmassa.
Obsidiaan of vulkanisch glas, dat ontstaat bij zeer snelle afkoeling.

Enkele uitvloeiingsgesteenten

Zie ook Klik hier.

Stollingsgesteenten ontstaan door stolling van
1. magma.
2. zand.
3. leem.
4. klei.
Magma is het vloeibare gesteente dat zich
1. onder het aardoppervlak of het oppervlak van een andere aardse planeet bevindt.
2. op het aardoppervlak of het oppervlak van een andere aardse planeet bevindt.
3. alleen onder water bevindt.
Wanneer magma stolt ontstaat
1. stollingsgesteenten.
2. zand.
3. leem.
4. klei.
De meeste magma's in de Aarde zijn complexe
1. silica-oplossingen.
2. veldspaat-oplossingen.
3. zandoplossingen.
Wanneer magma tot aan het oppervlak omhoog komt wordt het gesmolten gesteente geen magma genoemd, maar
EEN WOORD INTIKKEN.
Magma's en lava's worden ingedeeld naar de hoeveelheid silica. Bij veel silica spreekt men van
1. felsisch.
2. mafisch.
Magma's en lava's worden ingedeeld naar de hoeveelheid silica. Bij weinig silica spreekt men van
1. felsisch.
2. mafisch.
Felsisch magma is
1. visceuzer (stroperiger) dan mafisch magma.
2. minder visceuzer (stroperiger) dan mafisch magma.
Visceus felsisch magma (met hoge concentraties silica) beweegt traag en stroperig. Water en gassen (volatiles) die bij het omhoogkomen vrijkomen als gevolg van het afnemen van de druk.
1. kunnen moeilijker ontsnappen uit het gesmolten gesteente.
2. kunnen gemakkelijker ontsnappen uit het gesmolten gesteente.
Magma met minder dan 45% SiO₂, met Fe-Mg van 8% tot 32% MgO, een temperatuur tot 1500 °C en een lage viscositeit is
1. ultramafisch magma.
2. mafisch magma.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
Magma met minder dan 50% SiO₂, ongeveer 4%, Fe-Mg, een temperatuur tot ongeveer 1200 °C, viscositeit: laag en erupties: rustig, noemt men
1. ultramafisch magma.
2. mafisch magma.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
Magma met ongeveer 60% SiO₂, met Fe-Mg van 3%, een temperatuur tot 1000 °C en een gemiddelde viscositeit en een explosieve eruptie is
1. ultramafisch magma.
2. mafisch magma.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
Magma met volgende kenmerken: SiO₂ 70%, Fe-Mg: ~2%, temperatuur: 700 °C, viscositeit: hoog, erupties: explosief, is
1. ultramafisch magma.
2. mafisch magma.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
De lijn in een fasediagram, die temperaturen en drukken met elkaar verbindt waar een vaste oplossing zich geheel in de vaste fase bevindt noemt men in de thermodynamica de
1. solidus.
2. mafisch magma.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
Gesteente begint te smelten als de temperatuur
1. boven de solidus rijst.
2. onder de solidus rijst.
3. intermediair magma.
4. felsisch magma.
De geotherm of geothermische gradiënt is de
1. toename van de temperatuur met de diepte (de temperatuurgradiënt) in de Aarde of ondergrond.
2. afname van de temperatuur met de diepte (de temperatuurgradiënt) in de Aarde of ondergrond.
De geothermische dieptemaat is de diepte waarop de aardkorst
1. 1 graad Celsius warmer wordt.
2. 1 graad Celsius kouder wordt
Warmte-energie in het binnenste van de Aarde is voor 70 procent afkomstig van radioactieve vervalsprocessen in de aardmantel en aardkern en voor 30 procent uit de
1. opstijgende restwarmte uit de tijd dat de Aarde ontstond.
2. warmte van de Zon.
De geothermische gradiënt varieert van 5 °C per kilometer
1. in troggen en subductiezones.
2. onder mid-oceanische ruggen en vulkanische bogen.
De temperatuur van de solidus is afhankelijk
1. van de druk.
2. van de dichtheid van het gesteente.
Het smelten van één of meerdere componenten in een vaste oplossing, terwijl andere componenten in de vaste fase blijven noemt men
1. partieel smelten.
2. volledig smelten.
De verzamelnaam van processen die ertoe leiden dat een magma, een vloeibaar gesteente, binnenin de Aarde verandert van chemische samenstelling noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Een onderaards fenomeen in de vulkanologie waarbij magma zich verzamelt noemt men een
EEN WOORD INTIKKEN.
Een scheikundig element met symbool Li en atoomnummer 3.
EEN WOORD INTIKKEN.
Een scheikundig element met symbool Be en atoomnummer 4.
EEN WOORD INTIKKEN.
Een scheikundig element met symbool Zr en atoomnummer 40.
EEN WOORD INTIKKEN.
Een stollingsgesteente dat bestaat uit zeer grote (meer dan 2,5 cm) kristallen. Is meestal felsisch (zuur, dat wil zeggen het heeft een hoog SiO₂ gehalte) en bestaat grotendeels uit de mineralen kwarts, veldspaat en mica.
EEN WOORD INTIKKEN.
Een in de geochemie en petrologie gebruikte term voor een element dat bij het smelten of stollen van gesteente bij voorkeur in de vloeibare fase blijft.
1. incompatibel element.
2. compatibel element.
Een term uit de geologie, meer bepaald uit de vulkanologie, die beschrijft hoe het ene gesteente (meestal een smelt, een magma of lava) een ander gesteente "opeet".
EEN WOORD INTIKKEN.
Een lichaam van intrusief stollingsgesteente dat groter is dan 100 km². het zijn magmakamers die diep in de aardkorst afkoelden en stolden. Bestaan bijna altijd uit voornamelijk felsische of intermediaire gesteentesoorten zoals kwartsmonzoniet, graniet of dioriet. Komen voor op alle plekken waar magma gevormd wordt: onder mid-oceanische ruggen, hotspots, vulkanische bogen, en sommige collisiezones.
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Gang is in de geologie een plaatvormig lichaam dat oorspronkelijk horizontale gesteentelagen doorsnijdt. Kunnen zowel magmatisch als sedimentair van oorsprong zijn. Het woord is direct afgeleid van het Nederlandse "dijk". Engelse naam?
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Een magmatische intrusie in de aardkorst, die een koepelvorm heeft met een (ongeveer) vlakke onderkant. Geïntrudeerd in (horizontaal gelaagd) sedimentair gesteente. Worden gevormd in ondiepe gedeelten van de aardkorst, niet dieper dan ongeveer 3 km.
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Een stollingsgesteente dat bestaat uit zeer grote (meer dan 2,5 cm) kristallen. dit gesteente is meestal felsisch (zuur, dat wil zeggen: een hoog SiO₂ gehalte) en bestaat grotendeels uit de mineralen kwarts, veldspaat en mica.
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Iin de geologie een platte, horizontaal (in sedimentaire gesteenten concordant met sedimentlagen) liggende intrusie van gestold magma. Worden gevoed door (verticale) vulkanische pijpen of dikes.
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Een hoge kegelvormige vulkaan die is opgebouwd uit lagen van gestolde lava en tefra. Deze vulkanen hebben relatief steile hellingen en worden gekenmerkt door regelmatig explosieve uitbarstingen. De samenstelling van lava's uit zulke vukanen is relatief felsisch (rijk aan SiO2) wat de lava hoog viskeus maakt. Lavastromen reiken dan ook niet tot op grote afstand van de vulkaan.
1. batholiet.
2. dike.
3. laccoliet.
4. pegmatiet.
5. stratovulkaan.
6. sill.
Zie tekening! Zie tekening! Klik hier.
Processen in de afbeelding: 1 is
1. jongere intrusie snijdt door een oudere heen.
2. xenoliet of roof pendant in een magmakamer.
3. contactmetamorfose.
4. aardoppervlak wordt opgeheven als gevolg van het ontstaan van een laccoliet.
Zie tekening! Klik hier.
Processen in de afbeelding: 2 is
1. jongere intrusie snijdt door een oudere heen.
2. xenoliet of roof pendant in een magmakamer.
3. contactmetamorfose.
4. aardoppervlak wordt opgeheven als gevolg van het ontstaan van een laccoliet.
Zie tekening! Klik hier.
Processen in de afbeelding: 3 is
1. jongere intrusie snijdt door een oudere heen.
2. xenoliet of roof pendant in een magmakamer.
3. contactmetamorfose.
4. aardoppervlak wordt opgeheven als gevolg van het ontstaan van een laccoliet.
Zie tekening! Klik hier.
Processen in de afbeelding: 4 is
1. jongere intrusie snijdt door een oudere heen.
2. xenoliet of roof pendant in een magmakamer.
3. contactmetamorfose.
4. aardoppervlak wordt opgeheven als gevolg van het ontstaan van een laccoliet.
Zouten of esters van kiezelzuur (Si(OH)₄) noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Een verbinding tussen een ander element en zuurstof waarin zuurstof als oxidator optreedt en de oxidatietoestand -2 aanneemt (O^2-).
EEN WOORD INTIKKEN.
Een verzamelnaam voor geologische processen aan het oppervlak, die het gevolg zijn van het omhoog komen van heet materiaal uit het binnenste van een planeet.
EEN WOORD INTIKKEN.
Als magma, gassen, vloeistoffen de oppervlakte bereiken spreekt men van een
EEN WOORD INTIKKEN.
De verzamelnaam van al het materiaal dat tijdens een vulkanische uitbarsting uit de lucht naar beneden valt, ongeacht de samenstelling of deeltjesgrootte ervan noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Tefra wordt onderverdeeld naar grootte: fragmenten kleiner dan 2 mm worden
1. assen genoemd.
2. lapillis genoemd.
3. vulkanische bommen genoemd.
Tefra wordt onderverdeeld naar grootte: brokjes tussen 2–64 mm worden
1. assen genoemd.
2. lapillis genoemd.
3. vulkanische bommen genoemd.
Tefra wordt onderverdeeld naar grootte: brokstukken groter dan 64 mm worden
1. assen genoemd.
2. lapillis genoemd.
3. vulkanische bommen genoemd.
Bij een vulkaanuitbarsting kunnen ook as en puin uit de hemel vallen, dat in relatief korte tijd dikke lagen kan vormen. Dit materiaal is niet erg stabiel, zodat na een eruptie vaak landverschuivingen of modderstromen voorkomen. Andere naam voor modderstromen is
EEN WOORD INTIKKEN.
Zie foto! Meestal denkt men bij een vulkaan aan een berg met de vorm van een conus. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Zie foto! Vulkanen met de vorm van een koepel met flauwe hellingen. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Zie foto! Een grote vulkanische krater met een doorsnede van meerdere kilometers. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Zie foto! Sommige vulkanen vormen zelfs een depressie in het landschap. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Een fissuur genoemd, is een lineaire vulkanische opening waar de lava, gewoonlijk zonder veel explosieve activiteit, uit vloeit. Dit gebeurt voornamelijk als de lava erg dun-vloeibaar is (mafisch), zodat het niet dik genoeg is om zich ter plaatse op te kunnen stapelen tot een klassieke bergvormige vulkaan. Het zijn vulkanen die ontstaan bij divergente plaatgrenzen. Andere naam.
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Scoria-kegels, slakkenkegel, of pyroclastische kegels is een van de meest eenvoudige vulkaan-typen. Men vindt deze veelvuldig over de hele wereld in het vulkanisch landschap. Ze zijn niet beroemd of berucht want hun uitbarstingen veroorzaken weinig schade. Een scoria-kegel is afgeleid van de grote hoeveelheid bubbeltjes in het pyroclastisch gesteente. Dit type vulkaan wordt ook
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Lavakoepel ontstaat vaak op de bodem van een vulkaankrater. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Zie foto! Vulkaan bestaat uit modder en gas. Dit type vulkaan wordt een
1. stratovulkaan genoemd.
2. schildvulkanen genoemd.
3. caldera genoemd.
4. maaren genoemd.
5. spleetvulkanen genoemd.
6. sintelkegels genoemd.
7. koepelvulkanen genoemd.
8. modder- en zandvulkanen genoemd.
Soms afgekort tot MOR, spreidingsrug, of spreidingszone is een langgerekte, hoger gelegen structuur. Magma duwt de aardkorst en buitenmantel omhoog, een gebergte van wel 3000 m. hoogte kan ontstaan. Platen met oceanische korst glijden door de zwaartekracht van dit gebergte af (met een gemiddelde snelheid van 5 cm per jaar). Men spreekt over een
1. mid-oceanische rug.
2. trog.
3. gebergte.
Een onderzeese rug waar de Noord-Amerikaanse Plaat en de Euraziatische Plaat van elkaar vandaan bewegen. Het gebied ligt in de Noordelijke IJszee en strekt zich uit over een lengte van ongeveer 1800 kilometer. Geologisch gezien verbindt deze het noordelijke uiteinde van de Mid-Atlantische Rug rug met de breuk onder de Laptevzee. Men spreekt over een
1. Gakkelrug.
2. Lomonosovrug.
3. Mendelejev Rug.
4. Alpha Rug.
Een onderzeese rug (rif) in de Noordelijke IJszee. De rug strekt zich uit over een lengte van 1800 kilometer van de Nieuw-Siberische Eilanden over het centrale deel van de oceaan naar het eiland Ellesmere van de Canadese Arctische Eilanden.
1. Gakkelrug.
2. Lomonosovrug.
3. Mendelejev Rug.
4. Alpha Rug.
Een brede richel in de Noordelijke IJszee van het Oost-Siberische Zeegebied van de Siberische Shelf naar de centrale gebieden van de oceaan.
1. Gakkelrug.
2. Lomonosovrug.
3. Mendelejev Rug.
4. Alpha Rug.
Een belangrijk tektonische gebied tussen de Canada Basin en de Lomonsov Rug.
1. Gakkelrug.
2. Lomonosovrug.
3. Mendelejev Rug.
4. Alpha Rug.
Een metamorfe gesteenten met een gestreept uiterlijk noemt men
1. Gneizen.
2. Pegmatieten.
Zie foto!
Een natuurlijk voorkomend vulkanisch glas dat ontstaat bij snelle afkoeling van lava met een watergehalte van maximaal 3-4 %.
1. Obsidiaan.
2. Perliet.
3. Puimsteen.
4. Palagoniet.
Zie foto!
Een stollingsgesteente met een typische textuur van relatief grote fenocrysten in een grondmassa van kleinere kristallen. Deze textuur wordt een porfirische textuur genoemd.
1. Porfier.
2. Basalt.
3. Graniet.
4. Andesiet.
5. Ignimbriet.
Zie foto!
Een vulkanisch stollingsgesteente dat gevormd wordt door stolling van lava aan de oppervlakte.
1. Porfier.
2. Basalt.
3. Graniet.
4. Andesiet.
5. Ignimbriet.
Zie foto!
Een zuur (of felsisch) stollingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit drie mineralen; kwarts, veldspaten (kaliveldspaat en plagioklaas) en mica's (muscoviet en/of biotiet).
1. Porfier.
2. Basalt.
3. Graniet.
4. Andesiet.
5. Ignimbriet.
Een grijs tot zwart felsisch stollingsgesteente, dat tussen de 52 en 63 procent silica (SiO₂) bevat. Het is lichter van kleur dan basalt.
1. Porfier.
2. Basalt.
3. Graniet.
4. Andesiet.
5. Ignimbriet.
Een pyroclastisch gesteente dat wordt gevormd bij afzetting van een pyroclastische stroom. Het resultaat zijn zeer slecht gesorteerde afwisselende lagen van puimsteen en tefra als vulkanische as, lapilli (Met lapilli worden in de vulkanologie alle tefradeeltjes bedoeld tussen de 2 mm en 64 mm groot.) of andere fragmenten van gesteente.
1. Porfier.
2. Basalt.
3. Graniet.
4. Andesiet.
5. Ignimbriet.
De gronden die in de provincie Belgisch Limburg overheersen zijn
AL DE JUISTE ANTWOORDEN AANKLIKKEN.
1. droge zand en lemige zandgrond.
2. natte zand en lemige zandgrond.
3. droge zandleemgronden.
4. natte zandleemgronden.
5. droge leemgronden.
6. natte leemgronden.
Een periode in de geologie (en een systeem in de stratigrafie), die duurde van ongeveer 251,0 tot 199,6 miljoen jaar (Ma) geleden. Het is de vroegste periode van het era Mesozoïcum en volgt op het Perm, de laatste periode van het Paleozoïcum.
EEN WOORD INTIKKEN.
Een fysische materiaaleigenschap, die de traagvloeibaarheid of stroperigheid van een vloeistof of van een gas weergeeft noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Een kwadratisch oppervlak noemt men een
1. sferoïde.
2. ellipsoïde.
3. hyperboloïde.
4. paraboloïde.
Een kwadratisch oppervlak met drie loodrechte symmetrieassen noemt men een
1. sferoïde.
2. ellipsoïde.
3. hyperboloïde.
4. paraboloïde.
De letterlijke betekenis van "gesteente" of "gesteentekunde", een term die in de geologie wordt gebruikt om aan te geven met wat voor soort steen men te maken heeft is
1. Lithologie.
2. Petrologie.
3. Agrogeologie.
Een middelgradig metamorf gesteente (doorgaans gevormd bij drukken van 0,1 tot 0,8 GPa en temperaturen van 200 tot 600 graden Celsius) noemt men
1. schist.
2. schalie.
3. leisteen.
4. fylliet.
Een aanduiding voor een discontinue zone in gesteente waarlangs verzet heeft plaatsgevonden. Dit verzet vindt plaats door middel van brosse deformatie, noemt men een
EEN WOORD INTIKKEN.
Het gebergte tussen Spanje en Frankrijk?
1. Alpen.
2. Karpaten.
3. Jura.
4. Vogezen.
5. Pyreneeën.
Kristallen van een mineraal in een stollingsgesteente die een duidelijk groter formaat hebben dan de omringende grondmassa noemt men
1. Fenocrysten.
2. Foidieten.
3. Fonolieten of klankstenen.
In de petrologie is er een aanduiding van een textuur bij stollingsgesteente, die bestaat uit kleine kristallen volledig omsloten door grotere kristallen.
1. Poikilitisch textuur.
2. Porfirische textuur.
Een type peridotiet, dat wil zeggen een ultramafisch dieptegesteente. Bestaat voornamelijk (meer dan 90%) uit het mineraal olivijn. Het kan kleine hoeveelheden orthopyroxeen (enstatiet), clinopyroxeen (diopsiet), granaat (pyroop) of spinel bevatten.
1. duniet.
2. harzburgiet.
3. Lherzoliet.
4. pyroxeniet.
Een type peridotiet, dat wil zeggen een ultramafisch dieptegesteente. Bestaat uit de mineralen olivijn (40 - 90%), orthopyroxeen (enstatiet, tot meer dan 50% mogelijk) en soms een kleine fractie clinopyroxeen (diopsiet).
1. duniet.
2. harzburgiet.
3. Lherzoliet.
4. pyroxeniet.
Een type peridotiet, een dieptegesteente met een ultramafische samenstelling. bevat 40 tot 90 % olivijn en heeft verder altijd een belangrijke fractie orthopyroxeen (enstatiet) en clinopyroxeen (voornamelijk chroom-diopsiet). Verder kan afhankelijk van de druk waarbij het gevormd werd plagioklaas (op 20 - 30 km diepte gevormd), chroom- of aluminiumhoudende spinel (20 - 90 km) of granaat (voornamelijk pyroop, op meer dan 90 km diepte gevormd) bevatten.
1. duniet.
2. harzburgiet.
3. Lherzoliet.
4. pyroxeniet.
Zware, donkergekleurde gabbro’s met een hoog ijzergehalte en zeer weinig plagioklaas.
1. duniet.
2. harzburgiet.
3. Lherzoliet.
4. pyroxeniet.
Zie foto! Klik hier.
Een groep mineralen bevat mineralen met een kubisch kristalstelsel en kristallen in de vorm van rombische dodecaëders en trapezoëders. Het zijn nesosilicaten met de algemene formule A₃B₂(SiO₄)₃. Laten geen splijting zien. De hardheid is 6,5 - 7,5. Kunnen transparant tot opaak zijn.
EEN WOORD INTIKKEN.
Zie foto! Klik hier.
Een magnesium-ijzer-silicaat met de chemische formule (Mg, Fe)₃Si₂O₅(OH)₄. Het behoort tot de fylosilicaten.
EEN WOOR INTIKKEN.

Vulkaan en vulkanisme(wikipedia).	Klik hier.	Klik hier.
Lijst van vulkanen (wikipedia).	Klik hier.