Uitgestorven dieren en planten uit het Jura (deel 2)
Zie Wikipedia: paleontologie, klik hier.
Wikipedia: fossiel, klik hier.
Fossielnet: fossiel, klik hier.
Fossielen. Wat kunnen zij ons leren? Klik hier.
Leven in oceanen en zeeën
Het leven op de zeebodem bestond in de Jura uit veel groepen die ook tegenwoordig nog voorkomen, zoals zee-egels, zeesterren, slangsterren, tweekleppigen, oesters, armpotigen (hoewel tegenwoordig veel zeldzamer) en slakken. Ook verschenen tijdens de Jura de eerste kreeftachtigen. Groepen uit de Jura die tegenwoordig niet meer voorkomen zijn bijvoorbeeld ammonieten, belemnieten en de rudisten, kolonievormende tweekleppigen (bivalven) die nog diverser werden in het Krijt. De koraalriffen, die in het Trias nog vrij klein waren, bereikten in de Jura weer hedendaagse groottes. De dominante groep koralen waren (en zijn tegenwoordig nog steeds) de destijds nieuwe hexacorralia. Jurassische straalvinnige vissen waren primitiever dan tegenwoordig. Zo had de vis Dapedium schubben die nauwelijks over elkaar vielen. Ook haaien kwamen in de Jura voor, een voorbeeld is Hybodus.
Na het uitsterven van de placodonta bleven onder de zeereptielen de plesiosauriërs (waaronder de pliosauridae als Liopleurodon) en Ichthyosauriërs (waaronder Ichthyosaurus) over. Hoewel dit reptielen zijn is van de ichthyosauriërs bekend dat ze hun jongen levend baarden in plaats van eieren te leggen; er is namelijk een fossiele Ichthyosaurus gevonden die bezig is met baren. In de Jura begaven ook soorten krokodilachtigen (verdeeld in de groepen Teleosauridae en Metriorhynchidae) zich in de zee, waar ze in het Krijt monsterachtige groottes zouden bereiken.
Extra uitleg over Plesiosauria
Hieronder zijn de verschillende groepen gerangschikt in een stamboom die de evolutie van de plesiosauriërs afbeeldt. De stamboom volgens de studie van Benson uit 2012 geeft het volgende kladogram:
Plesiosauria
Rhomaleosauridae (Engels)
Neoplesiosauria
Plesiosauroidea
Eoplesiosaurus antiquior (Engels)
Plesiopterys wildi (Engels)
Cryptoclidia (Engels)
Leptocleidia (Engels)
Polycotylidae (Engels)
Leven op de continenten
Op het land werden in de Jura reptielen van de groep Archosauria (voornamelijk de dinosauriërs) dominant. Dinosauriërs kunnen naar de stand van het schaambeen ingedeeld worden in Ornithischia en Saurischia.
Vooral de laatste groep was in de Jura overheersend. De plantenetende saurischiërs waren de Sauropoda, zoals Apatosaurus, Camarasaurus, Diplodocus, Seismosaurus en Brachiosaurus. Vele soorten sauropoden van deze periode konden een enorme grootte bereiken, het zijn de langste en zwaarste landdieren die ooit geleefd hebben. De vleesetende saurischiërs, de Theropoda, in het Laat-Trias ontstaan, waren in de gehele Jura de dominante roofdieren. In de Vroeg-Jura was een belangrijke groep theropoden de Coelophysoidea, waaronder (Sarcosaurus, Gojirasaurus, Halticosaurus, Coelophysis, Dolichosuchus, Megapnosaurus, Podokesaurus, Procompsognathus, Pterospondylus, Liliensternus, Dilophosaurus, Dracovenator). Iets later kwamen twee grote hoofdgroepen tot ontwikkeling: de Ceratosauria, waaronder (Ceratosaurus, Elaphrosaurus, Genyodectes, Noasauridae, Abelisauridae, Spinostropheus) en de Tetanurae. Binnen de Tetanurae splitsen zich in de Jura vele groepen af. De Spinosauroidea, waaronder (Megalosaurus Torvosaurus Poekilopleuron en Eustreptospondylus), en de Carnosauria, waaronder (Erectopus, Fukuiraptor, Gasosaurus, Megaraptor, Monolophosaurus, Siamotyrannus) en de Allosauroidea, waaronder o.a Allosaurus, ontwikkelden vele grote soorten. De Coelurosauria bleven in de Jura klein, zoals Ornitholestes of Compsognathus. Van veel soorten binnen de laatst genoemde groep wordt aangenomen dat ze veren hadden, maar de fossielen daarvan zijn de Jura nog zeldzaam. Binnen de Coelurosauria ontwikkelden zich de eerste vogels. De oudst bekende vogel, Archaeopteryx, komt uit het allerlaatste deel van de Jura.
Een belangrijke groep ornithischische dinosauriërs in de Jura bestond uit de plantenetende Stegosauria, waaronder Stegosaurus zelf. Deze laatste groep stierf vermoedelijk nog tijdens het Jura uit.
Het luchtruim was in de Jura het domein van veel soorten pterosauriërs. Voorbeelden zijn Rhamphorhynchus, Dimorphodon, Pterodactylus en Darwinopterus. Vogels waren in de Jura nog zeldzaam en zouden pas veel later de meeste ecologische rollen van de pterosauriërs overnemen. In de Midden-Jura verschenen de eerste hagedissen. Uit de Crocodylomorpha van het Trias waren in de Jura nieuwere soorten krokodilachtigen ontstaan zoals de Protosuchidae (bijvoorbeeld Protosuchus en de Tagarosuchus en de Orthosuchus).
De meeste therapsiden, de ruimere groep waartoe de zoogdieren behoren, stierven gedurende de Jura grotendeels uit. De zoogdieren zelf verschenen in het Laat-Trias. De algemeen aanvaarde gedachte is dat ze in de Jura overwegend zeer kleine, onopvallende dieren waren, meestal nachtdieren om confrontaties met dinosauriërs uit te sluiten. De meeste fossiele zoogdieren lijken dit beeld te bevestigen. Sommige soorten werden echter iets groter. Een voorbeeld is Fruitafossor, een ongeveer vijftien centimeter grote eter van insecten. Castorocauda was een ongeveer even groot op een otter lijkend zoogdier dat vis at.
Planten
Slangenden, Californische torreya, Grove den, Kahikatea
De flora van de Jura werd gevormd door palmvarens, Bennettitales, coniferen en ginkgo's. De varens waren in grotere hoeveelheden aanwezig dan tegenwoordig, er waren nog geen bedektzadigen (bloemplanten). Omdat de droge, continentale klimaten die het Trias domineerden gedurende de Jura, vooral op hogere breedtegraden, langzaam milder werden was de Jurassische flora weelderiger dan die van het Trias. Coniferen waren de dominante bomen. Families van coniferen die tegenwoordig nog steeds bestaan waren de Araucariaceae (apenbomen), Cephalotaxaceae (knoptaxussen), Pinaceae (dennen), Podocarpaceae, Taxaceae (taxussen) en Taxodiaceae ( moerascipresfamilie). De uitgestorven Mesozoïsche coniferenfamilie Cheirolepidiaceae domineerde de vegetatie op lagere breedtegraden samen met struikachtige Bennettitales. Palmvarens en boomvarens vormden de bossen in warmere klimaten. Vooral de palmvarens waren in zeer grote hoeveelheden aanwezig en zijn typisch voor de Jura. Kleinere varensoorten bedekten de bodem, op hogere breedtegraden vergezeld door ginkgo's. Op het zuidelijk halfrond (Gondwana) waren de Podocarpaceae succesvol, ginkgo's waren hier zeldzamer.
Cheirolepidiaceae is een familie van uitgestorven naaldbomen. Deze familie van naaldbomen, oppervlakkig gelijken ze op de cipresfamilie (Cupressaceae), was een aanzienlijk deel van de flora van het Mesozoïcum, (252 Ma tot 66 MA) jaar geleden. Ze hadden gezamenlijke kenmerken, zoals het stuifmeel geslacht Classopollis. Er wordt verondersteld dat sommige soorten de eerste planten waren die door insecten werden bestoven.
Bestudeer eerst bovenstaande cursus.
IN ONDERSTAANDE GEGEVENS STAAN ER VAAK HYPERLINKS. KLIK ER OP EN LEES OOK DIE TEKSTEN.
ER WORDEN DAAR VRAGEN OVER GESTELD.
Combineer een element links met een element rechts. Je kan selecteren uit het uitrolmenu.
ALLES VERWERKT? KLIK DAN PAS OP DE TOETS CONTROLEER.
MEN KAN DE OEFENING OOK OPNIEUW MAKEN, DOOR MET DE RECHTERMUISTOETS OP HET SCHERM TE KLIKKEN EN DAN, ALS HET WOORD BESTAAT, IN HET GEOPENDE VENSTER TE KLIKKEN OP "VERNIEUWEN"
*
KLIK HIER. de getoonde affbeeldingen hebben betrekking op
*
Asterozoa is een uitgestorven
*
*
Zeedieren, behorend tot de Amniota.
*
*
Zeereptiel, behorend tot de Pliosauridae.
*
Een geslacht van uitgestorven krokodilachtigen.
*
Plantenetende sauropode dinosauriër uit de groep Diplodocidae.
*
Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Macronaria.
*
Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Diplodocidae.
*
Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Camarasauromorpha.
*
Geslacht van sauropode dinosauriërs, behorend tot de Diplodocidae.
*
Vleesetende theropode dinosauriërs, behorend tot Coelophysoidea.
*
Vleesetende theropode dinosauriërs.
*
Theropode dinosauriërs uit de familie Coelophysidae.
*
Vleesetende theropode dinosauriërs behorend tot de groep Coelophysidae.
*
Dinosauriërs, behorend tot de vleesetende theropode.
*
Theropode dinosauriërs, misschien behorend tot de Ceratosauria.
*
Behoort tot de groep van de Neoceratosauria.
*
Ornithischische dinosauriërs. Behoort tot de Stegosauria.
Na het uitsterven van de placodonta bleven onder de zeereptielen de plesiosauriërs (waaronder de pliosauridae als Liopleurodon) en Ichthyosauriërs (waaronder Ichthyosaurus) over. Hoewel dit reptielen zijn is van de ichthyosauriërs bekend dat ze hun jongen levend baarden in plaats van eieren te leggen; er is namelijk een fossiele Ichthyosaurus gevonden die bezig is met baren. In de Jura begaven ook soorten krokodilachtigen (verdeeld in de groepen Teleosauridae en Metriorhynchidae) zich in de zee, waar ze in het Krijt monsterachtige groottes zouden bereiken.
Extra uitleg over Plesiosauria
Hieronder zijn de verschillende groepen gerangschikt in een stamboom die de evolutie van de plesiosauriërs afbeeldt. De stamboom volgens de studie van Benson uit 2012 geeft het volgende kladogram:
| Plesiosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vooral de laatste groep was in de Jura overheersend. De plantenetende saurischiërs waren de Sauropoda, zoals Apatosaurus, Camarasaurus, Diplodocus, Seismosaurus en Brachiosaurus. Vele soorten sauropoden van deze periode konden een enorme grootte bereiken, het zijn de langste en zwaarste landdieren die ooit geleefd hebben. De vleesetende saurischiërs, de Theropoda, in het Laat-Trias ontstaan, waren in de gehele Jura de dominante roofdieren. In de Vroeg-Jura was een belangrijke groep theropoden de Coelophysoidea, waaronder (Sarcosaurus, Gojirasaurus, Halticosaurus, Coelophysis, Dolichosuchus, Megapnosaurus, Podokesaurus, Procompsognathus, Pterospondylus, Liliensternus, Dilophosaurus, Dracovenator). Iets later kwamen twee grote hoofdgroepen tot ontwikkeling: de Ceratosauria, waaronder (Ceratosaurus, Elaphrosaurus, Genyodectes, Noasauridae, Abelisauridae, Spinostropheus) en de Tetanurae. Binnen de Tetanurae splitsen zich in de Jura vele groepen af. De Spinosauroidea, waaronder (Megalosaurus Torvosaurus Poekilopleuron en Eustreptospondylus), en de Carnosauria, waaronder (Erectopus, Fukuiraptor, Gasosaurus, Megaraptor, Monolophosaurus, Siamotyrannus) en de Allosauroidea, waaronder o.a Allosaurus, ontwikkelden vele grote soorten. De Coelurosauria bleven in de Jura klein, zoals Ornitholestes of Compsognathus. Van veel soorten binnen de laatst genoemde groep wordt aangenomen dat ze veren hadden, maar de fossielen daarvan zijn de Jura nog zeldzaam. Binnen de Coelurosauria ontwikkelden zich de eerste vogels. De oudst bekende vogel, Archaeopteryx, komt uit het allerlaatste deel van de Jura.
Een belangrijke groep ornithischische dinosauriërs in de Jura bestond uit de plantenetende Stegosauria, waaronder Stegosaurus zelf. Deze laatste groep stierf vermoedelijk nog tijdens het Jura uit.
Het luchtruim was in de Jura het domein van veel soorten pterosauriërs. Voorbeelden zijn Rhamphorhynchus, Dimorphodon, Pterodactylus en Darwinopterus. Vogels waren in de Jura nog zeldzaam en zouden pas veel later de meeste ecologische rollen van de pterosauriërs overnemen. In de Midden-Jura verschenen de eerste hagedissen. Uit de Crocodylomorpha van het Trias waren in de Jura nieuwere soorten krokodilachtigen ontstaan zoals de Protosuchidae (bijvoorbeeld Protosuchus en de Tagarosuchus en de Orthosuchus).
De meeste therapsiden, de ruimere groep waartoe de zoogdieren behoren, stierven gedurende de Jura grotendeels uit. De zoogdieren zelf verschenen in het Laat-Trias. De algemeen aanvaarde gedachte is dat ze in de Jura overwegend zeer kleine, onopvallende dieren waren, meestal nachtdieren om confrontaties met dinosauriërs uit te sluiten. De meeste fossiele zoogdieren lijken dit beeld te bevestigen. Sommige soorten werden echter iets groter. Een voorbeeld is Fruitafossor, een ongeveer vijftien centimeter grote eter van insecten. Castorocauda was een ongeveer even groot op een otter lijkend zoogdier dat vis at.
Slangenden, Californische torreya, Grove den, Kahikatea
De flora van de Jura werd gevormd door palmvarens, Bennettitales, coniferen en ginkgo's. De varens waren in grotere hoeveelheden aanwezig dan tegenwoordig, er waren nog geen bedektzadigen (bloemplanten). Omdat de droge, continentale klimaten die het Trias domineerden gedurende de Jura, vooral op hogere breedtegraden, langzaam milder werden was de Jurassische flora weelderiger dan die van het Trias. Coniferen waren de dominante bomen. Families van coniferen die tegenwoordig nog steeds bestaan waren de Araucariaceae (apenbomen), Cephalotaxaceae (knoptaxussen), Pinaceae (dennen), Podocarpaceae, Taxaceae (taxussen) en Taxodiaceae ( moerascipresfamilie). De uitgestorven Mesozoïsche coniferenfamilie Cheirolepidiaceae domineerde de vegetatie op lagere breedtegraden samen met struikachtige Bennettitales. Palmvarens en boomvarens vormden de bossen in warmere klimaten. Vooral de palmvarens waren in zeer grote hoeveelheden aanwezig en zijn typisch voor de Jura. Kleinere varensoorten bedekten de bodem, op hogere breedtegraden vergezeld door ginkgo's. Op het zuidelijk halfrond (Gondwana) waren de Podocarpaceae succesvol, ginkgo's waren hier zeldzamer.
Cheirolepidiaceae is een familie van uitgestorven naaldbomen. Deze familie van naaldbomen, oppervlakkig gelijken ze op de cipresfamilie (Cupressaceae), was een aanzienlijk deel van de flora van het Mesozoïcum, (252 Ma tot 66 MA) jaar geleden. Ze hadden gezamenlijke kenmerken, zoals het stuifmeel geslacht Classopollis. Er wordt verondersteld dat sommige soorten de eerste planten waren die door insecten werden bestoven.
Cheirolepidiaceae is een familie van uitgestorven naaldbomen. Deze familie van naaldbomen, oppervlakkig gelijken ze op de cipresfamilie (Cupressaceae), was een aanzienlijk deel van de flora van het Mesozoïcum, (252 Ma tot 66 MA) jaar geleden. Ze hadden gezamenlijke kenmerken, zoals het stuifmeel geslacht Classopollis. Er wordt verondersteld dat sommige soorten de eerste planten waren die door insecten werden bestoven.
Bestudeer eerst bovenstaande cursus.
IN ONDERSTAANDE GEGEVENS STAAN ER VAAK HYPERLINKS. KLIK ER OP EN LEES OOK DIE TEKSTEN.
ER WORDEN DAAR VRAGEN OVER GESTELD.
Combineer een element links met een element rechts. Je kan selecteren uit het uitrolmenu.
ALLES VERWERKT? KLIK DAN PAS OP DE TOETS CONTROLEER.
MEN KAN DE OEFENING OOK OPNIEUW MAKEN, DOOR MET DE RECHTERMUISTOETS OP HET SCHERM TE KLIKKEN EN DAN, ALS HET WOORD BESTAAT, IN HET GEOPENDE VENSTER TE KLIKKEN OP "VERNIEUWEN"
IN ONDERSTAANDE GEGEVENS STAAN ER VAAK HYPERLINKS. KLIK ER OP EN LEES OOK DIE TEKSTEN.
ER WORDEN DAAR VRAGEN OVER GESTELD.
Combineer een element links met een element rechts. Je kan selecteren uit het uitrolmenu.
ALLES VERWERKT? KLIK DAN PAS OP DE TOETS CONTROLEER.
MEN KAN DE OEFENING OOK OPNIEUW MAKEN, DOOR MET DE RECHTERMUISTOETS OP HET SCHERM TE KLIKKEN EN DAN, ALS HET WOORD BESTAAT, IN HET GEOPENDE VENSTER TE KLIKKEN OP "VERNIEUWEN"
| * KLIK HIER. de getoonde affbeeldingen hebben betrekking op |
||
| * Asterozoa is een uitgestorven |
||
| * |
||
| * Zeedieren, behorend tot de Amniota. |
||
| * |
||
| * Zeereptiel, behorend tot de Pliosauridae. |
||
| * Een geslacht van uitgestorven krokodilachtigen. |
||
| * Plantenetende sauropode dinosauriër uit de groep Diplodocidae. |
||
| * Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Macronaria. |
||
| * Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Diplodocidae. |
||
| * Plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Camarasauromorpha. |
||
| * Geslacht van sauropode dinosauriërs, behorend tot de Diplodocidae. |
||
| * Vleesetende theropode dinosauriërs, behorend tot Coelophysoidea. |
||
| * Vleesetende theropode dinosauriërs. |
||
| * Theropode dinosauriërs uit de familie Coelophysidae. |
||
| * Vleesetende theropode dinosauriërs behorend tot de groep Coelophysidae. |
||
| * Dinosauriërs, behorend tot de vleesetende theropode. |
||
| * Theropode dinosauriërs, misschien behorend tot de Ceratosauria. |
||
| * Behoort tot de groep van de Neoceratosauria. |
||
| * Ornithischische dinosauriërs. Behoort tot de Stegosauria. |