Classificatie van de dinosaurussen

Zie
Wikipedia: paleontologie, klik hier.
Wikipedia: fossiel, klik hier.
Fossielnet: fossiel, klik hier.
Fossielen. Wat kunnen zij ons leren? Klik hier.
Dinosaurussen.weebly.com: klik hier.
Wikipedia: classificatie van de dinosaurussen, klik hier

Het geologisch tijdvak Mesozoïcum (afgeleid van Grieks: μέσος (mésos) = midden; ζώω (zóo) = leven: "tijdperk van het midden-leven") is een era in de geologische tijdschaal, dat duurde van 252,2 ± 0,5 miljoen jaar (Ma) tot 66,0 Ma. Het wordt onderverdeeld in de periodes Trias (ongeveer 252,2 tot 201,3 miljoen jaar geleden), Jura (ongeveer 201,3 tot 145,0 miljoen jaar geleden), Krijt (ongeveer 145 tot 66 miljoen jaar geleden). De era voorafgaand aan het Mesozoïcum heet het Paleozoïcum, de era erna Cenozoïcum. Deze drie era's samen vormen het eon Fanerozoïcum.

De dinosauriërs of dinosaurussen (de eerste benaming is de vertaling in het Nederlands van Dinosauria, de wetenschappelijke naam van de groep) vormen een diergroep, behorend tot de Archosauria, die stamt uit het Mesozoïcum.
De Dinosauria ontstonden ongeveer 230 miljoen jaar geleden in het Trias, als afsplitsing binnen de ruimere groep van de Dinosauriformes. De eerste dinosauriër was een kleine tweevoetige vleeseter. Die was de directe voorouder van de twee hoofdgroepen waarin alle andere dinosauriërs onderverdeeld kunnen worden:

1. de Saurischia
2. de Ornithischia

In deze beide groepen ontwikkelden zich al snel ook plantenetende soorten. De dinosauriërs werden dominant tegen het eind van het Trias, toen op het land de meeste andere grote dieren uitstierven. Tijdens het hierop volgende Jura en Krijt waren de dinosauriërs 140 miljoen jaar lang de heersende landdieren, vermoedelijk de grootste die ooit geleefd hebben. Duizenden soorten, vleeseters en planteneters, ontwikkelden zich in allerlei vormen, mede door het uit elkaar bewegen van de continenten. De zeereptielen uit die tijd en de pterosauriërs, vliegende reptielen, waren echter geen dinosauriërs. Op het eind van het Krijt, 66 miljoen jaar geleden, stierven de meeste dinosauriërs uit, wellicht ten gevolge van een meteorietinslag. Nog levende dinosauriërs zijn de vogels.

De traditionele rangen voor taxonomische groepen zijn als volgt, van veelomvattend naar minder omvattend:

Taxonomische rangen met uitgang
Latijnse aanduiding	Nederlands	uitgang
regio	domein	-a
regnum	rijk	-a
phylum	stam	-a
subphylum	onderstam	-a
classis	klasse	-a
subclassis	onderklasse
ordo	orde	-ia
subordo	onderorde	-a
superfamilia	superfamilie	-oidea
familia	familie	-idae
subfamilia	onderfamilie	-inae
tribus	geslachtengroep	-ini
subtribus	ondergeslachtengroep	-ina
genus	geslacht
subgenus	ondergeslacht
species	soort
subspecies	ondersoort

VOORBEELD VAN TAXONOMISCHE INDELING

Ceratosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Reptilia (Reptielen)
Infraklasse:	Archosauromorpha
Superorde:	Dinosauria (Dinosauriërs)
Orde:	Saurischia
Onderorde:	Theropoda
Infraorde:	Ceratosauria
Familie:	Ceratosauridae
Geslacht
Ceratosaurus
Typesoort
Ceratosaurus nasicornis
Soorten
C. nasicornis C. dentisulcatus C. magnicornis

Zie ook. Natuurwijzer. Dinotijd. Klik hier.

Classificatie van de Dinosauria (Dinosauriërs)

• ORNITHISCHIA
• Pisanosaurus (geslacht van plantenetende dinosauriërs behorend tot de groep der Ornithischia. )
• Genasauria (groep dinosauriërs behorend tot de Ornithischia.)
• Thyreophora (groep dinosauriërs die behoren tot de Genasauria.)
• Scelidosaurus (geslacht van plantenetende ornithischische dinosauriërs, behorend tot de Genasauria.)
• Eurypoda (groep dinosauriërs behorend tot de Thyreophora.)
• Ankylosauria (groep gepantserde plantenetende dinosauriërs uit de groep van de Thyreophora.)
• Ankylosauridae (groep dinosauriërs behorend tot de Ankylosauria.)
• Nodosauridae (groep van plantenetende gepantserde dinosauriërs, behorende tot de Ankylosauria.)
• Stegosauria (groep plantenetende dinosauriërs behorend tot de groep van de Thyreophora.)
• Huayangosauridae (Huayangosaurus) en de (Regnosaurus)
• Stegosauridae (groep dinosauriërs behorend tot de Stegosauria.)
• Cerapoda (groep dinosauriërs behorend tot de Genasauria.)
• Marginocephalia (groep van dinosauriërs behorend tot de groep van de Ornithischia.)
• Pachycephalosauria (groep plantenetende dinosauriërs behorende tot de Marginocephalia.)
• Ceratopia (groep dinosauriërs behorende tot de Marginocephalia.)
• Psittacosauridae (groep dinosauriërs behorend tot de Ceratopia.)
• Neoceratopsia (groep dinosauriërs behorend tot de Ceratopia.)
• Protoceratopsidae (groep van dinosauriërs behorend tot de Neoceratopsia.)
• Ceratopsidae (groep plantenetende dinosauriërs, behorend tot de Ceratopia.)
• Centrosaurinae (groep plantenetende dinosauriërs, behorend tot de Ceratopsia.)
• Chasmosaurinae (groep plantenetende dinosauriërs, behorend tot de Ceratopsia.)
• Ornithopoda (In het tegenwoordige gebruik valt het samen met het exactere Euornithopoda.)
• Heterodontosauridae (groep plantenetende dinosauriërs uit de groep van de Ornithischia.)
• Euornithopoda (groep ornithischische dinosauriërs behorend tot de groep van de Cerapoda.)
• Hypsilophodontidae (is de naam voor een familie van euornithopode dinosauriërs, die leefden tijdens het Jura en het Krijt.)
• Dryosauridae (groep ornithischische dinosauriërs behorend tot de Euornithopoda.)
• Camptosauridae (een groep plantenetende dinosauriërs.)
• Iguanodontidae (groep herbivore ornithischische dinosauriërs, behorend tot de Euornithopoda.)
• Hadrosauridae (groep euornithopode dinosauriërs.)
• SAURISCHIA
• Sauropodomorpha (hoofdonderverdeling van de Saurischia, een hoofdonderverdeling van de dinosauriërs.)
• Prosauropoda (hoofdonderverdeling van de Sauropodomorpha, plantenetende dinosauriërs.)
• Sauropoda (onderverdeling van de Sauropodomorpha, plantenetende dinosauriërs.)
• Vulcanodontidae (zijn de meest primitieve sauropoden.)
• Eusauropoda (onderverdeling van de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Cetiosauridae (onderdeel van de Eusauropoda, een groep behorend tot de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Neosauropoda (onderverdeling van de Eusauropoda, een verdeling van de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Diplodocoidea (onderverdeling van de Neosauropoda, een groep uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Macronaria (onderverdeling van de Neosauropoda, een groep uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Camarasauromorpha (onderverdeling van de Macronaria, een groep uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Camarasauridae (zijn een groep van sauropode dinosauriërs.)
• Titanosauriformes (onderverdeling van de Macronaria, uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Euhelopodidae (familie van sauropode dinosaurussen.)
• Brachiosauridae (onderverdeling van de Titanosauriformes, uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Titanosauria (onderverdeling van de Titanosauriformes, uit de Sauropoda, plantenetende dinosauriërs.)
• Titanosauridae (groep sauropode dinosauriërs.)
• Theropoda (onderverdeling van de Saurischia, zijn een belangrijke groep van voornamelijk vleesetende tweevoetige dinosauriërs. Men gaat er tegenwoordig van uit dat vogels tot de theropoden behoren.)
• Herrerasauridae (groep vleesetende dinosauriërs die leefden in het late Trias.)
• Neotheropoda (groep theropode dinosauriërs.)
• Coelophysoidea (groep theropode dinosauriërs.)
• Ceratosauria (een hoofdonderverdeling van de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Ceratosaurus (geslacht van theropode dinosauriërs, behorend tot de groep van de Neoceratosauria.)
• Abelisauroidea (groep theropode dinosauriërs die behoren tot de Ceratosauria.)
• Abelisauridae (groep theropode dinosauriërs behorend tot de Ceratosauria.)
• Noasauridae (groep theropode dinosauriërs die behoren tot de groep van de Abelisauroidea.)
• Tetanurae (onderverdeling van de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Spinosauroidea (onderverdeling van de Tetanurae, een groep behorende tot de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Spinosauridae (onderverdeling van de Spinosauroidea, groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Spinosaurinae (onderverdeling van de Spinosauridae, een groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Baryonychinae (vormen onderverdeling van de Spinosauridae, groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Megalosauridae (groep theropode dinosauriërs behorend tot de groep van de Tetanurae.)
• Avetheropoda (onderverdeling van de Tetanurae, groep deel uitmakend van de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Carnosauria (onderverdeling van de Avetheropoda, groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Allosauridae (groep theropode dinosauriërs behorend tot de groep van de Allosauroidea.)
• Sinraptoridae (groep theropode dinosauriërs binnen de groep van de Carnosauria.)
• Carcharodontosauridae (groep dinosauriërs vermoedelijk behorende tot de meeromvattende groep Carnosauria.)
• Coelurosauria (onderverdeling van de Avetheropoda, groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Compsognathidae
• Tyrannoraptora (groep theropode dinosauriërs behorend tot de Coelurosauria.)
• Tyrannosauroidea (groep van vleesetende dinosauriërs uit de Coelurosauria, groep uit de Theropoda, onderverdeling van de Saurischia.)
• Tyrannosauridae (groep uit de Tyrannosauroidea, een onderverdeling van de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Tyrannosaurinae (onderverdeling van de Tyrannosauridae, een groep uit de theropoden, vleesetende dinosauriërs.)
• Albertosaurinae (onderverdeling van de Tyrannosauridae, een groep uit de theropoden, vleesetende dinosauriërs.)
• Maniraptoriformes (onderverdeling van de Coelurosauria, een groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Ornithomimiformes (groep theropode dinosauriërs.)
• Alvarezsauridae
• Ornithomimosauria (groep theropode dinosauriërs die behoorden tot de Maniraptoriformes.)
• Maniraptora (onderverdeling van de Maniraptoriformes, een groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Oviraptoriformes (groep dinosauriërs behorende tot de Maniraptora.)
• Therizinosauria (groep dinosauriërs behorend tot de Maniraptora.)
• Therizinosauroidea (groep dinosauriërs behorende tot de Therizinosauria.)
• Therizinosauridae (groep dinosauriërs behorende tot de groep van de Therizinosauroidea.)
• Oviraptorosauria (groep van dinosauriërs uit het Krijt van Azië en Noord-Amerika.)
• Avimimidae (familie van dinosauriërs. De naam is in onbruik geraakt; men gebruikt nu Oviraptoridae.)
• Oviraptoroidea (groep van dinosauriërs behorend tot de Maniraptora in het bijzonder tot de groep van de Oviraptorosauria.)
• Caenagnathidae
• Oviraptoridae (groep dinosauriërs behorende tot de groep Oviraptoroidea.)
• Oviraptorinae (groep dinosauriërs binnen de groep van de Oviraptoridae.)
• Ingeniinae (groep van dinosauriërs die behoren tot de groep van Oviraptoridae.)
• Eumaniraptora (onderverdeling van de Maniraptora, een groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Deinonychosauria (behoren tot Eumaniraptora, onderverdeling van de Maniraptora, groep uit de Theropoda, vleesetende dinosauriërs.)
• Troodontidae (groep theropode dinosauriërs, behorend tot de Maniraptora.)
• Dromaeosauridae (uitgestorven groep theropode dinosauriërs.)
• Aves (Vogels) (Zie ook Gevederde dinosaurussen)

ENKELE VOORBEELDEN VAN STAMBOMEN

CLADOGRAM NR.1

Ornithischia	Pisanosaurus              Heterodontosauridae    Abrictosaurus    Heterodontosaurus      Genasauria   Thyreophora Neornithischia

CLADOGRAM NR.2

Thyreophora	Scutellosaurus Emausaurus  Thyreophoroidea  Scelidosaurus  Eurypoda  Stegosauria  Ankylosauria  Ankylosauridae Nodosauridae

CLADOGRAM NR.3

Ceratopidae	Centrosaurinae  Chasmosaurinae  Chasmosaurus Mojoceratops Agujaceratops Utahceratops Pentaceratops Coahuilaceratops Kosmoceratops Vagaceratops Anchiceratops Arrhinoceratops Ojoceratops Eotriceratops Torosaurus Nedoceratops Triceratops

Een mogelijke stamboom van de Sauropoda is de volgende:

Sauropoda	Vulcanodon Eusauropoda Shunosaurus unnamed Barapasaurus unnamed Patagosaurus unnamed Omeisaurus Mamenchisaurus unnamed Jobaria Neosauropoda Haplocanthosaurus Diplodocoidea Macronaria Camarasaurus Titanosauriformes Brachiosaurus Somphospondyli Euhelopus Titanosauria

Een gebruikelijke recente onderverdeling van de Theropoda is de volgende:

Theropoda

Ceratosauria  ? Coelophysoidea   Neoceratosauria   Ceratosauridae   Abelisauroidea   Tetanurae   Spinosauroidea   Avetheropoda   Carnosauria   Monolophosaurus   Allosauroidea   Coelurosauria   Compsognathidae   Tyrannoraptora   Tyrannosauroidea   Maniraptoriformes   Ornithomimosauria   Maniraptora   Oviraptorosauria (incl. Therizinosauroidea)  Paraves     Eumaniraptora   Deinonychosauria   Avialae

Een mogelijk kladogram is het volgende van Senter uit 2007:

1 2 3 Tanycolagreus Coelurus Dilong Eotyrannus Tyrannosaurus 4 Compsognathus Sinosauropteryx 5 6 Harpymimus Pelicanimimus Ornithomimus 7 Ornitholestes 8 Falcarius Alxasaurus 9 Segnosaurus Therizinosaurus 10 Alvarezsaurus Shuvuuia 11-14

11 Protarchaeopteryx Avimimus Caudipteryx 12 Oviraptor Citipati 13 Ingenia 14 15 Epidendrosaurus 16 Archaeopteryx 17 Jeholornis Sapeornis Confuciusornis Enantiornithes Yanornis Hesperornis Neornithes 18 19 Sinovenator Mei Troodon 20 21 Unenlagia 22 Bambiraptor Microraptor Velociraptor Deinonychus 23 Dromaeosaurus

1 Coelurosauria, 2 Tyrannosauroidea, 3 Coeluridae, 4 Compsognathidae, 5 Maniraptoriformes, 6 Ornithomimosauria, 7 Maniraptora, 8 Therizinosauroidea, 9 Therizinosauridae, 10 Alvarezsauridae, 11 Oviraptorosauria, 12 Oviraptoridae, 13 Ingeniinae, 14 Paraves, 15 Avialae, 16 Aves, 17 Ornithurae, 18 Deinonychosauria, 19 Troodontidae, 20 Dromaeosauridae, 21 Unenlagiinae, 22 Microraptoria, 23 Dromaeosaurinae