Meteorologie of weerkunde: NEERSLAG: DAUW, RIJP, BUI, WOLKBREUK, HYGROMETER, HYGROGRAAF

LUCHTVOCHTIGHEID
Luchtvochtigheid is de natuurkundige grootheid die staat voor de hoeveelheid vocht in de lucht. De hoeveelheid vocht kan uitgedrukt worden in een absolute hoeveelheid. Dat is de hoeveelheid water in een vastgestelde hoeveelheid lucht. De luchtvochtigheid wordt meestal uitgedrukt in de relatieve luchtvochtigheid. Dit is het percentage van de maximale hoeveelheid waterdamp die de lucht bij de gegeven temperatuur en luchtdruk bevat. Bij dalende temperatuur neemt het vermogen van de lucht waterdamp te bevatten af; bij dezelfde hoeveelheid waterdamp neemt de relatieve vochtigheid dan toe. Wordt deze groter dan 100%, dan treedt condensatie op in de vorm van dauw en mist. De relatieve luchtvochtigheid is van groot belang in de landbouw, de tuinbouw, de papier-, vezel- en houtindustrie en in drukkerijen. Naast de relatieve vochtigheid, is er ook nog de minder bekende absolute vochtigheid. Deze is evenredig met de concentratie, en is daarmee niet 'relatief' maar 'absoluut'. De absolute luchtvochtigheid is niet gecompenseerd voor de druk of temperatuur. Als er 50.000 ppm waterdamp in de lucht zit, komt dit overeen met 5% absolute waarde. De absolute vochtigheid was vooral in gebruik in technische berekeningen, bijvoorbeeld rond diffusie. Tegenwoordig is vooral de concentratie in gebruik.

Relatieve luchtvochtigheid
De relatieve luchtvochtigheid, in procenten, geeft aan hoeveel waterdamp zich in de lucht bevindt ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp. Gasmengsels zoals lucht kunnen bij temperaturen onder het kookpunt van water slechts een beperkte hoeveelheid waterdamp bevatten; die hoeveelheid hangt af van de temperatuur en de luchtdruk. Als zo'n gasmengsel meer waterdamp zou bevatten zou condensatie op gaan treden. Bij temperaturen boven het kookpunt van water kan een gasmengsel een ongelimiteerde hoeveelheid waterdamp bevatten zonder dat condensatie optreedt. De relatieve luchtvochtigheid is een verhouding die aangeeft hoeveel waterdamp lucht bevat ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten. Een waarde van 100% wijst op de maximale hoeveelheid waterdamp: de lucht is dan verzadigd. Bij een relatieve luchtvochtigheid van 50% bevat de lucht de helft van de maximale hoeveelheid waterdamp. Hoe warmer lucht is hoe meer waterdamp deze kan bevatten. Buitenshuis kan de relatieve luchtvochtigheid enorm variëren, van minder dan 20% tot 100%. Binnen bedraagt de relatieve luchtvochtigheid meestal 40 - 60%. In een geventileerde ruimte kan de vochtigheid afhankelijk van de weersomstandigheden en eventuele verwarming echter ook binnenshuis enkele tientallen procenten afwijken. In de badkamer is de relatieve luchtvochtigheid meestal het hoogst. Als de relatieve luchtvochtigheid 100% bereikt, zal de onzichtbare waterdamp neerslaan in druppels. Er ontstaat dan mist, dauw of rijp. In kamers zal de relatieve vochtigheid bij de ramen, waar het vooral 's winters kouder is, hoger zijn dan in het midden van de kamer. Als de lucht vlak bij het raam zo koud wordt dat de relatieve luchtvochtigheid 100% bereikt moet er waterdamp uit de lucht verdwijnen. De overtollige waterdamp slaat neer op het raam in de vorm van druppeltjes (condens). Het raam beslaat. De relatieve luchtvochtigheid wordt gemeten met een hygrometer, een elektronisch apparaat met sensor of een eenvoudige haarhygrometer. De lengte van de haar is een maat voor de luchtvochtigheid. Een ontvette mensenhaar wordt langer als de relatieve luchtvochtigheid toeneemt. Die lengteverandering wordt overgebracht naar een wijzer, die de vochtigheid aangeeft.

Berekenen van relatieve vochtigheid (RH)

RH = 100 * PTd / PTa %

waarbij:
PTd = 6.112 * Exp(17.62 * Td / (243.12 + Td))
en:
PTa = 6.112 * Exp(17.62 * Ta / (243.12 + Ta))

- Ta = omgevingtemperatuur in °C
- PTa = de verzadigde dampdruk van de omgevingtemperatuur
- Td = dauwpunttemperatuur in °C
- PTd = de verzadigde dampdruk van de dauwpunttemperatuur
- RH = relatieve vochtigheid in %

Relatieve luchtvochtigheid calculator. Klik hier

Hygrometer
Een hygrometer is een instrument om vochtigheid van de lucht te meten. In zijn eenvoudigste vorm bestaat een hygrometer uit twee gewone thermometers, waarvan er van één continu het bolletje wordt natgehouden. Door verdamping van vocht vanaf het bolletje wordt die thermometer afgekoeld tot het dauwpunt (deze temperatuur wordt ook wel de natteboltemperatuur genoemd). Door aflezing van beide thermometers kan uit een tabel de luchtvochtigheid worden bepaald. Dit type wordt ook wel psychrometer genoemd. Er zijn verschillende andere typen hygrometer. Een veelgebruikt huis-tuin-en-keukentype gebruikt een menselijke of dierlijke haar onder spanning om de vochtigheid te meten. Een nadeel bij dit soort hygrometers is dat de lengteverandering van haar niet lineair toeneemt bij de toenemende vochtigheidsgraad, waardoor er een extra tabel nodig is om de lengte om te rekenen naar de bijbehorende relatieve vochtigheid. Ook modernere, elektronische varianten worden gebruikt. Deze gebruiken vaak halfgeleiderkristallen waarvan de geleiding afhangt van de luchtvochtigheid. Hygrometers zijn belangrijke meetinstrumenten in musea, broeikassen en sauna's, maar ook in huis wanneer een planken vloer of een piano in goede conditie moeten worden gehouden is het belangrijk de luchtvochtigheid goed in de gaten te houden. Sommige hygrometers geven niet alleen een momentane waarde van de luchtvochtigheid, maar kunnen ook op papier een historische waarde bijhouden. Zulke instrumenten worden ook hygrograaf genoemd. Een weerhuisje is een eenvoudig soort hygrometer.

Als uitvinders van hygrometers worden genoemd:
  • Rond 1500, Leonardo da Vinci
  • In 1664 maakte Francesco Folli een meer praktisch model
  • In 1783 maakte Horace-Bénédict de Saussure de eerste haar-hygrometer
  • In 1820 maakte John Frederic de eerste dauwpunt-hygrometer
  • Robert Hooke wordt ook vaak in combinatie met de hygrometer genoemd

Gevolgen voor de gezondheid?
Een te hoge luchtvochtigheid in de woning
  • verhoogt de verspreiding van microben
  • doet het thermisch comfort in een woning dalen
  • geeft aanleiding tot gezondheidsklachten (verhoogd voorkomen van luchtwegklachten zoals niezen en hoesten, meer astma en chronische bronchitis)
  • werkt de vorming van schimmel in de hand

Ook te lage luchtvochtigheid kan een effect hebben op de gezondheid. Zo kan een te lage luchtvochtigheid aanleiding geven tot
  • uitdroging van de slijmvliezen van de bovenste luchtwegen, waardoor een grotere kans op irritatie en verminderde filterende functie optreedt
  • dalende geurperceptie
  • droge, geïrriteerde ogen
  • meer statische elektriciteit in de lucht
  • meer zwevend stof

Voor begrippen uit de meteorologie. Zie meteo-julianadorp. Klik hier.

Bestudeer eerst bovenstaande cursus.
IN ONDERSTAANDE GEGEVENS STAAN ER VAAK HYPERLINKS. KLIK ER OP EN LEES OOK DIE TEKSTEN.
ER WORDEN DAAR VRAGEN OVER GESTELD.
Combineer een element links met een element rechts. Je kan selecteren uit het uitrolmenu.
ALLES VERWERKT? KLIK DAN PAS OP DE TOETS CONTROLEER.
*
Een vorm van neerslag die ontstaat als waterdamp in de lucht op
vaste voorwerpen condenseert noemt men
*
Dauw ontstaat als de temperatuur van de lucht daalt tot onder het
*
Het dauwpunt is de temperatuur waarbij de lucht met waterdamp
verzadigd is, zodat er wolkenvorming of dauwvorming optreedt
zodra de temperatuur bij
*
Dauwpunt hoger dan 26 °C is zelfs dodelijk voor mensen met
*
Dauwpunt 10–12 °C. Relatieve luchtvochtigheid bij 32°C is 30%.
Voor menselijke belevenis
*
Een witte aanslag die soms op gras, struiken en voorwerpen als
daken, hekken en auto's wordt aangetroffen noemt men
*
Rijp ontstaat bij temperaturen onder nul door de
*
Rijp heeft een kristallijne structuur, meestal in de vorm van
*
Bij mist zweven de fijne waterdruppeltjes in de lucht.
Daalt de temperatuur onder nul, dan raken die waterdruppeltjes
onderkoeld. Ze bevriezen zodra ze ergens tegenaan botsen
Men spreekt van
*
De scheepszijde waar de wind inkomt is de
*
De lijzijde is de zijde die in de
*
In de atmosfeer noemt men het opstijgen van luchtbellen
*
Een bui of cumulonimbus die gepaard gaat met
elektrische ontladinge noemt men een
*
Soms gaan de buien zich organiseren tot lijnvormige
structuren en gebruikt men de algemene term
*
Buien in de maand maart die gepaard gaan met een
winterse lading in de vorm van regen, hagel, (natte)sneeuw
en soms ook onweer en windstoten noemt men
*
In de herfst zijn buien langs de Belgische en Nederlandse kust
in de regel talrijker en zwaarder dan in het binnenland.
Oorzaak is het nog
*
Buien, waarin behalve regen ook sneeuw of hagel voorkomt
worden in het weerbericht
*
Een enorme plensbui, die in korte tijd een gebied of wijk
onder water zet noemt men een
*
De meest voorkomende mist is, die ontstaat door het afkoelen van het landoppervlak
gedurende de nacht
*
Mist die ontstaat bij aanvoer van relatief warme lucht boven een kouder oppervlak
noemt men
*
Mist die zich vormt boven het aardoppervlak door uitstraling bij helder weer,
waarbij na zonsondergang het aardoppervlak afkoelt noemt men
*
Een instrument om vochtigheid van de lucht te meten.
*
Sommige hygrometers geven niet alleen een momentane waarde van de
luchtvochtigheid, maar kunnen ook op papier een historische waarde bijhouden.
Men spreekt dan van een
*
Zie foto. Soms wordt het gecombineerd met een thermometer.
Het dient voornamelijk een decoratieve functie. Het is een