Aristarchus van Samos (ca. 310 v.C. - 230 v.C.) Deze Griek, die in het midden van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] voor onze tijdsrekening leefde, had al gezegd dat men de rotatie van de vaste sterrenbol zou kunnen vervangen door een rotatie in tegenovergestelde richting van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . De bewegingen van de planeten kon men ook beter verklaren als men aannam, dat in het middelpunt van de bol van de vaste sterren niet de aarde stond, maar de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en dat de aarde jaarlijks een excentrische
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] om de zon doorliep en de planeten hetzelfde deden. De moeilijk te begrijpen beweging van de planeten kon dan gemakkelijk worden verklaard als een perspectivisch effect, dat ontstond doordat men de cirkelvormige bewegingen van de planeten niet vanuit een vast punt in het heelal, maar vanuit een bewegend punt waarnam. Deze theorie vond echter in de oudheid geen bijval, daar zei in tegenspraak was met het
geocentrisch principe. Voor Thales was de aarde een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] schijf die op een oneindige oceaan dreef. Hij schreef een boek over navigatie waarin hij het sterrenbeeld
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (met de Poolster) definieerde als een belangrijk hulpmiddel bij zijn navigatietechnieken. Zijn naam is ook verbonden aan de eerste bekende voorspelling van een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . De cyclus van maansverduisteringen was toen al goed bekend.
Ptolemaeus (87 - 150 n. C.) Ook Ptolemaeus verzette zich tegen de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van Aristarchus en wees haar in zijn ‘
Almagest ’ af. Pas 1400 jaar na Ptolemaeus werd de theorie door
Nikolaus Copernicus (1473 – 1543) weer opgenomen. Het grote werk van Copernicus “ de kring bewegingen van de hemellichamen “ verscheen in 1543, kort na zijn dood. Het veroorzaakte groot opzien en kritiek van de zijde van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] gedachte.
Tycho Brache (1546 – 1601)
De Deense astronoom, die van 1575-1595 op zijn
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] met de beste instrumenten van zijn tijd, astronomische waarnemingen verrichtte, wees de nieuwe
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] theorie af omdat volgens hem als de aarde in een kring om de zon zou bewegen, dan moesten de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] tijdens deze omloop evenwijdige verschuiving ondergaan.
Hij nam van Copernicus wel aan dat de vijf planeten zich in excentrische cirkels om de zon bewogen en hij kwam tot een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] , dat tussen het systeem van Ptolemaeus en dat van Copernicus in staat.
Johannes Kepler (1571 - 1630) Kepler een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van Tycho Brache, (1571 – 1630), overtuigd aanhanger van Copernicus, kwam op grond van de waarnemingen van de planeten, die Tycho Brache gedurende 20 jaar gedaan had tot drie beroemde wetten voor de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de planeten, die een revolutie in de astronomie betekenden en de theorie van Copernicus voorgoed deden zegevieren.
De wetten van Kepler Door een rekenkundige analyse van de door Tycho Brache uitgevoerde waarnemingen van de planeet
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] kwam Johannes Kepler tot de conclusie, dat de beide grondstellingen van de astronomie van de oudheid niet konden worden gehandhaafd. Ook het tweede principe, dat van de gelijkmatige cirkelbewegingen, dat Copernicus nog had aangehouden, moest Kepler laten vallen om de nog bestaande tegenspraken tussen theorie en waarneming weg te nemen. Volgens Kepler bewegen de planeten en ook de aarde zich om de zon, echter niet langs cirkelvormige banen en ook niet gelijkmatig. De beide eersten wetten, die Kepler in 1609 in zijn geschrift “ nieuwe astronomie” publiceerde, luiden.
Elke planeet beweegt zich in een 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] De baansnelheid van de planeten is veranderlijk en wel zo, dat de zon naar de planeten leidende 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] De derde macht van de halve grote assen van de baanellipsen van de planeten zijn recht evenredig met de kwadraten van de omloopstijden. Isaac Newton (1643 - 1727) In het jaar 1610 werd de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] uitgevonden en in de beide volgende decennia legde
Galilei (1564 – 1640), die dit instrument ook als eerste voor waarnemingen van de hemel gebruikte, de grondslag voor de moderne waarneming en experiment berustende fysica. Zijn conclusies en ontdekkingen (de belangrijkste waren de wetten betreffende de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van lichamen en die betreffende de slingerbewegingen) maakte het een halve eeuw later de grote Engelse onderzoeker Newton mogelijk de grondbegrippen van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] exact te formuleren.
In zijn boek “ de mathematische grondslagen van de natuurleer”(1687), toonde hij aan, dat de bewegingen van de hemellichamen zich in niets onderscheiden van die van aardse lichamen, behalve dan in grootte. Twee dingen maakte hem deze fundamentele conclusie gemakkelijker: in de eerste plaats de al door Galilei gevonden, maar eerst door hem, Newton, duidelijk geformuleerde wet van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en in de tweede plaats de mathematische definitie van het grondbegrip
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en het grondbegrip massa.
Newton bewees, dat de beweging van de maan om de aarde geschiedt onder invloed van de zwaartekracht van de aarde, die kracht, die ook de val van lichamen op aarde bewerkstelligt. Daarvoor was het slechts nodig, aan te nemen dat van de aarde uitgaande zwaartekracht met het
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de afstand van het middelpunt afneemt. Verder kon Newton bewijzen, dat de planeten zich onder invloed van de zwaartekracht precies volgens de door Kepler geformuleerde wetten moesten bewegen. Deze ontdekking bracht Newton ertoe zijn wet van de algemene
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] op te stellen: twee vrij in de ruimte beweeglijke
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] trekken elkaar aan met een kracht waarvan de grote recht evenredig is met het product van de massa’s en omgekeerd evenredig met het kwadraat van de onderlinge afstand. Op grond van deze wet wordt de beweging van de hemellichamen in ons planetenstelsel een zeer ingewikkeld verschijnsel. Want als men aanneemt, dat elk hemellichaam de zetel is van een dergelijke gravitatie kracht, dan zal elk van die lichamen alle andere aantrekken.
De wetten van Kepler gelden slechts als men aanneemt, dat de zon en de planeet de enige hemellichamen zijn die op elkaar inwerken. De beweging volgens de wetten van Kepler wordt echter gestoord als ook andere lichamen (bijvoorbeeld andere planeten of manen) met hun eigen gravitatiekrachten ingrijpen.
Thales van Milete (circa 625 - 545 v.C.) Thales van Milete was de stichter van de
Ionische school . Rond het einde van de zevende eeuw v.C. introduceerde hij de Egyptische astronomie in
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Hun heelalbeeld was eenvoudig: centraal bevond zich de aarde, een platte
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] drijvend op water.
Pythagoras (ca. 582 v.C. – ca. 500 v.C.) Volgens hem waren alle hemellichamen, ook de aarde
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . De aarde bevond zich, zonder steun, in het midden van het
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Nu ontstond een kosmologisch idee dat van grote invloed is geweest op de astronomie van de oudheid tot de middeleeuwen. Volgens dit idee waren de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] bevestigd aan een kristallen sfeer die dagelijks draaide rond een as die midden door de aarde ging. Elk van de zeven planeten – zon, mercurius, venus, maan, mars, jupiter en saturnus – bewoog eveneens op een eigen sfeer. Hij besefte ook dat de baan van de maan gekanteld is ten opzichte van het vlak door de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de aarde en hij was de eerste die zich realiseerde dat de avondster en de morgenster in feite een en dezelfde planeet is:
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering .
Philolaus van Croton of Philolaos van Tarente (ca. 480 v.C.) Van Philolaos is een vroege Griekse vorm van het Heliocentrisme bekend. Hij voegde een 10de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (de “tegen-aarde”) toe. Dit was omdat men geloofde in de volmaaktheid van het getal 10 (omdat dit de som was van de eerste
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering getallen). Hij veronderstelde verder dat de aarde en alle “planeten” (dus inclusief zon en maan) rondom een centraal vuur draaiden.
Aristoteles (384 - 322 v.C.) Aristoteles bouwde verder op de ideeën van
Eudoxus (ca. 400 - 347 v.C.) en Callipus (circa 370-310 v.C.) in verband met de sferen waarop de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] zich bevonden. De hemellichamen zelf moesten sferisch zijn, de perfecte en goddelijke vorm. Het bovenmaanse was goddelijk en onveranderlijk, het ondermaanse tijdelijk en aan veranderingen onderhevig. Op basis van vier waarnemingen kwam hij tot de conclusie dat de aarde rond moet zijn.
Zo had hij waargenomen dat 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] Bovendien begreep hij dat bij een maansverduistering de maan door de schaduw van de aarde heen beweegt en die schaduw bleek 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] Zijn derde argument was dat in het noordelijk en zuidelijk halfrond een 16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] Volgens hem werden olifanten zowel aangetroffen in India (ten oosten van Griekenland) als in Marokko (ten westen van Griekenland). Zijn redenering hierbij was dat beide plaatsen niet al te ver van elkaar verwijderd zouden zijn op het oppervlak van een niet al te grote bol. Kometen en meteoren waren volgens hem ondermaanse verschijnselen, een idee dat het tot de 16e eeuw en voor meteoren nog langer werd volgehouden.
Aristarchus van Samos (310 - 230 v.C.) Aristarchus van Samos was wellicht een van de eersten die volledig begreep dat de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de maan en het optreden van zons- en maansverduisteringen het gevolg zijn van de geometrische verhoudingen tussen de drie. Hij beredeneerde dat bij exact eerste of laatste kwartier (bij halve maan dus) de aarde, zon en maan een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] driehoek moeten vormen. Door het meten van de hoek tussen de zon en de maan kon hij dan bepalen hoeveel keer verder weg de zon van de aarde staat dan de maan. Die hoek was volgens Aristarchos 87 graden, en daaruit besloot hij dat de zon 19 keer verder weg staat dan de maan.
Tijdens een maansverduistering bepaalde hij het
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] tussen het ogenblik waarop de maanrand voor het eerst de aardschaduw raakt en het ogenblik waarop de maan totaal verduisterd is. Dit tijdsverschil vergeleek hij met de duur van de totaliteit en hij concludeerde dat beide tijdsintervallen precies hetzelfde zijn. Bijgevolg moet de afmeting van de aardschaduw op de afstand van de maan precies gelijk zijn aan twee keer de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de maan. Omdat hij ervan uitging dat de aardschaduw parallel is, kwam hij tot de vasrsrelling dat de maan ongeveer half zo groot moet zijn als de aarde en hij wist ongeveer hoe groot de aarde was.
Eratosthenes(276 - 195 v.C.) Hij was een lid van de
Alexandrijnse school . Eratosthenes heeft de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de aardas ten opzichte van het baanvlak nauwkeurig bepaald op 23 graden 51' 15", wat de wisseling van de seizoenen verklaart. Hij maakte ook een stercatalogus met 675 sterren. Zijn opmerkelijkste prestatie is de bepaling van de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de aarde (Zie bovenstaande figuur). Daar mat hij voor het eerst de omtrek van de aarde. Erastothenes wist dat er in
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering (het huidige Aswan) een bron was, waarvan de bodem op het middaguur van de dag van het
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (21 juni) verlicht werd door de zon. Hij wist ook dat Syene op dezelfde meridiaan lag als
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Hij gebruikte een gnomon (een soort stok, weergegeven als de toren van Alexandrië op deze afbeelding) en mat op 21 juni in Alexandrië de hoek tussen de gnomon en de schaduw. Deze hoek kwam uit op 7,2 graden; een vijftigste deel van de hoekomtrek van de aarde (360 graden). Uit de geometrie wist hij dat uit de kennis van deze hoek de omtrek van de aarde te berekenen was. Het enige dat hij nodig had was de afstand van Syene naar Alexandrië die hij dan met
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] moest vermenigvuldigen.
Die grote afstand kon hij natuurlijk niet meten met een enorm meetlint. Daarom probeerde hij de afstand te meten met hulp van kamelen, maar die liepen niet met gelijke passen of gingen er vandoor. Erastothenes riep de hulp van koning Ptolemaeus. Die stelde hem Bematisten ter beschikking (Bematisten: waren specialisten in oud Griekenland wie werden opgeleid om afstanden te meten door hun stappen te tellen) die met 'exact' gelijke passen liepen. Zij bepaalden de afstand op 5.000
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (Egyptische stadie is 157,5 m). Erastothenes bepaalde dus de omtrek van de aarde op 252.000 stadiën, wat 39.690 kilometer is. Dat komt tot binnen 320 kilometer overeen met de meest recente metingen met GPS-satellieten!
Hipparchus (190 v.C - 120 v.C.) Tijdens een zonsverduistering bepaalde Hipparchos de afstand tussen de aarde en de maan. Hij ontdekte onder andere de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] van de equinoxen: de verschuiving van de snijpunten van de hemelequator en de ecliptica onder invloed van de aantrekkende krachten van zon en zaan. Daardoor gedraagt de aarde zich als een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en één precessiebeweging duurt ongeveer 26 000 jaar. Zo was ten tijde van de bouw van de pyramides de ster Thuban poolster.
Ptolemeus (circa 150) Heeft de astronomische kennis van de Grieken samengevat in zijn Almagest, wat het standaardwerk zou blijven tot in de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Om de ingewikkelde beweging van de planeten aan de hemel te kunnen verklaren, was Ptolemeus verplicht om steeds meer en meer
epicykels in te voeren. Dit lukte hem wonderwel, maar het systeem werd zo ingewikkeld dat het elke schijn van realiteit ging verliezen. Het systeem van Ptolemeus noemt men het
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] : alle lichamen bewegen rond de aarde die in het centrum van het heelal staat..
En zo bleef het dan haast zestien eeuwen onveranderd. In Europa werd er niets nieuws aan toegevoegd. De opvatting van Aristoteles was voor de katholieke kerk haast een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en in de Arabische wereld werden de werken van de Grieken en van Ptolemeus bewaard, vertaald en gecopieerd. Na de 13e eeuw begon de interesse voor de wetenschap geleidelijk weer toe te nemen. Namen zoals
Roger Bacon (1214 - 1294),
Sacrobosco (ca. 1200 - 1256) en
Regiomontanus (1436 - 1476) dienen hier vernoemd te worden. Daarnaast groeide een conflict tussen gezag en waarneming. Een revolutie was op komst.
Copernicus (1473 - 1543) Het basisidee voor zijn theorie herschreef hij herhaalde malen maar hield dit ook geheim. Niet de aarde, wel de zon was het middelpunt van het heelal (
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering ). De aarde en de andere planeten draaien in cirkelbanen rond de zon. De schijnbare bewegingen van de hemellichamen zijn dus een gevolg van de beweging van de aarde zelf. Er was tegenstand van andere astronomen. Men kon zich een beweging van de aarde niet voorstellen en men bedacht allerhande valse gevolgtrekkingen hiervan. Voor de kerk was er blijkbaar niets aan de hand. De hypothese van Copernicus diende voor berekeningen maar kwam niet met de werkelijkheid overeen, zo luidde hun standpunt. Toch loste ook dit werk alle problemen niet op. Er bleven fouten bestaan in de baanberekeningen van de planeten.
Tycho Brahe (1546 - 1601) Hij observeerde een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] en kon onmogelijk een parallax van een komeet bepalen. Kometen moesten dus, in tegenstelling tot de leer van Aristoteles, bovenmaans zijn. Tycho was niet tevreden met het wereldbeeld van Copernicus, meer omwille van godsdienstige dan om wetenschappelijke redenen. Hij stelde een eigen wereldbeeld op waarin de planeten rond de zon draaien maar deze, samen met de planeten, draait rond de Aarde. Het was een soort geoheliocentrisme. Maar bovenal bepaalde Tycho uiterst nauwkeurig posities van hemellichamen, en vooral dan van de planeet
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] .
Johannes Kepler (1571 - 1630) Deze posities kwamen na Tycho’s dood in handen van Johannes Kepler. Kepler worstelde hier een aantal jaren mee in de hoop een degelijke baan te berekenen voor de planeten, zodat de voorspellingen van hun posities nauwkeuriger werden. In het begin hield Kepler vast aan cirkelbanen, maar in uiterste wanhoop nam hij een
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] aan. En toen vielen alle puzzelstukken in elkaar. Kepler is beroemd om zijn drie planeetwetten. Hij was tevens een veelschrijver en een vurig aanhanger van de theorie van Copernicus.
Galileo Galilei (1564 - 1642) Hij is de vader van de experimentele wetenschap. Hij had een broertje dood aan theorieën die niet op ervaring en op waarneming waren gebaseerd. Hij leverde baanbrekende bijdragen aan de mechanica en gebruikte voor het eerst een zelfgemaakte
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] voor hemelwaarnemingen. Hij zag dat Venus een volledige fasecyclus vertoonde en dat er kraters en bergen op de maan voorkomen, vlekken op de zon, dat er vier satellieten rond jupiter draaiden. Hij verdedigde hevig, misschien té hevig, de stelling van Copernicus waardoor hij, ook omwille van zijn waarnemingen, in conflict kwam met de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Het boek van Copernicus kwam op de Index Librorum (1616) en het onderwijzen van zijn theorie werd verboden. Ook boeken van Kepler en van Galilei kwamen op de Index te staan. Nu brak een tijd aan van waarnemingen en ontdekkingen. Studies van de maan, van de zon, van de planeten alsook ontdekkingen van nieuwe satellieten en nieuwe
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] rond saturnus volgden elkaar snel op. De
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] werd bepaald en ideeën over het ontstaan van het zonnestelsel begonnen op te duiken. Wat er echter nog ontbrak was het fundament van dit alles. Waarom draaien de planeten rond de Zon? Waarom in ellipsvormige banen? Waarom vloog de maan niet weg van de aarde?
Isaac Newton (1643 - 1727) Newton heeft fundamentele doorbraken in de
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] veroorzaakt. Hij bestudeerde de theorie van het licht (was de eerste die wit licht via een prisma in zijn kleuren ontbond), hield zich met chemie bezig maar ook met chronologie en theologie. Hij was een knap wiskundige die, samen met
Leibniz (1646 - 1716) , het infinitesimaalrekenen heeft uitgevonden. Hij heeft ook de spiegeltelescoop bedacht. Maar zijn grootste verdienste ligt in het opstellen van de theorie van de algemene
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Deze verklaart waarom de maan rond de aarde draait, waarom de planeten rond de zon draaien, waarom een appel van een boom valt. De theorie kan de drie wetten van Kepler en de mechanica-experimenten van Galilei uitleggen. Getijden, de vorm van de aarde en de precessie worden nu duidelijk.
Een aantal onderzoekers ontwikkelden hieruit een mechanisch wereldbeeld. Men was ervan overtuigd dat het heelal een perfect Zwitsers uurwerk was. Men dacht dat de hoofdzaken in de fysica ontdekt waren en dat alles nu neerkwam op het invullen van nog enkele onbelangrijke details. Maar een nieuwe revolutie stond voor de deur. Steeds groter werd het aantal afwijkingen van de klassieke theorieën. Niet dat deze afwijkingen zo groot waren. Ze vormden wel een vervelende zaak die maar niet wou verdwijnen.
Edmund Hally (1656 - 1742 Edmond Halley was een Brits astronoom, hoogleraar te
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (1705) en directeur van de sterrenwacht van
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] (1720). Halley bepaalde de positie van 340 sterren aan de zuidelijke hemel, resulterende in de catalogus stellarum Australium. Hij ontdekte dat de kometen van 1531, 1607 en 1682 dezelfde komeet was, die elke 76 jaar terugkeert. Deze komeet is nu bekend als de komeet van Halley. Ook ontdekte Halley de eigenbeweging van sterren, en drukte hij de Principia van Isaac Newton. Halley suggereerde om de venusovergangen van 1761 en 1769 te gebruiken om de
astronomische eenheid te bepalen met behulp van
parallax .
Albert Einstein (1879 - 1955) En toen ontstond in het begin van de 20e eeuw de
kwantummechanica met het
onzekerheidsbeginsel van
Heisenberg (1901-1976) en met bijdragen van onder andere
Niels Bohr (1885 - 1962) , Max Planck (1858 - 1947) ,
Schrödinger (1887 - 1961) . Men kon exact voorspellen dat het ging gebeuren, wat er ging gebeuren, maar er bleef een onzekerheid in het waar en wanneer. Rond diezelfde tijd kwam Albert Einstein (1879 - 1955) op de proppen met zijn
16e eeuw 4 aardbol Alexandrië andere beweging brandpunten cirkelbaan cirkelvormig derde eeuw diameter dogma ellips ellipsbaan evenaar fysica geocentrische geocentrisme gravitatie Greenwich Griekenland heliocentrische heliocentrisme helling hemellichamen kerk Kleine Beer kracht kwadraat leerling lentepunt lichtsnelheid mars massa’s mechanica omtrek Oxford planeet platte precessie rechthoekige relativiteitstheorie ringen schepen schijf schijngestalten sferisch stadiën sterren sterrenwacht supernova Syene telescoop theorie tijdsverschil tol traagheid universum vaste sterren venus verrekijker vijftig voerstraal vrije val wereldbeeld zon zonsverduistering [?] . Het was een gravitatietheorie die geldig is in systemen die erg versneld worden (of zich bevinden in de nabijheid van zeer grote massa’s) en voor objecten die met een snelheid vergelijkbaar met (maar kleiner dan) de lichtsnelheid bewegen. In zulke systemen schiet de gravitatietheorie van Newton tekort. In zijn theorie legt Einstein het verband tussen de structuur van de ruimte en de in deze ruimte aanwezige materie. Nu werd het mogelijk mathematische heelalmodellen op te stellen. Deze werden berekend door onder andere
De Sitter (1872 - 1934) ,
Friedman (1888 - 1925) en
Lemaître (1894 - 1966) . Een derde hoofdrolspeler, die iets later op het toneel verscheen, was de hoge energiefysica en de studie van de elementaire deeltjes. Het mag dan op het eerste gezicht verwonderlijk lijken maar de elementaire bouw van de materie en de evolutie van het heelal zijn erg nauw met elkaar verbonden. Tenslotte vergeet men niet de huidige wetenschapper
Stephen Hawkings (1942 - 2018) .
Geschiedenis.