Voorbeelden van landschapsvormen resulterend uit glaciale processen.
VLAKTES met daarin MORENEN Een morene is een
landvorm gevormd door een
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] of
ijskap , waarbij het duidelijk herkenbare
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] in het landschap betreft. Morenes kunnen enorm in formaat variëren; zo zijn sommige morenecomplexen in Noord-Amerika
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] meters hoog en kilometers lang, maar kleinere types zoals
De Geer -morenes zijn slechts een paar meter hoog en meestal enkele tientallen meters lang. Men onderscheidt onder andere:
Zijmorenes - de rug die gevormd is door afzetting van till aan de afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] van een gletsjerlichaam.Eindmorenes - de morene die de uiterste ijsuitbreiding gedurende een bepaald afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] aangeeft, dan wel de morene die zich bij het huidige uiteinde van een gletsjer vormt.Middenmorenes - deze vorm ontstaat uit de zijmorenes van twee gletsjers op het punt waar zij samenkomen. Middenmorenen bestaan uit stenen en rotsblokken die middenop de gletsjer liggen en door de gletsjer worden meegevoerd. Grondmorenen - wordt het sediment bedoeld dat door gletsjers en ijskappen wordt meegevoerd en afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] het ijs wordt afgezet.VLAKTES met daarin STUWWALLEN Een stuwwal is een rug in het
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] , die bestaat uit door een ijstong opgestuwd materiaal. Stuwwallen bestaan vooral uit sedimenten die al afgezet waren vóór de ijsbedekking. In Nederland bestaan stuwwallen voornamelijk uit opgestuwde zandige en grindige rivierafzettingen. Deze zijn afgezet door de Rijn, Maas en Oostelijke rivieren gedurende het Midden-
Pleistoceen . Ze verschillen daarmee van morenes, zoals die in berggebieden voorkomen. Deze bestaan namelijk volledig uit materiaal dat door het ijs is meegevoerd. Wel kan er lokaal morene materiaal (in Nederland
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] genoemd) voorkomen in een stuwwal. Vaak wordt de stuwwal geflankeerd door een
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] in het landschap. Dit is het restant van een
glaciaal bekken , van waaruit de sedimenten door het ijs zijn opgedrukt.
VLAKTES met daarin DRUMLINS Een drumlin is een
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] heuvel die gevormd werd door een gletsjer. De lange as van de drumlin is
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] met de richting van de stroming van het ijs, de stompe kant wijst in de richting van waar het ijs kwam. Drumlins kunnen tot meer dan 50 m hoog zijn en tot een kilometer lang. Vaak komen ze voor in groepen van gelijkvormige, even grote en in dezelfde richting georiënteerde heuvels. Deze zogenaamde drumlinvelden kunnen wel duizenden drumlins rijk zijn. Drumlins zijn vaak opgebouwd uit lagen
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] die door de gletsjer over elkaar heen werden afgezet over een harde kern, die gevormd kan zijn door een uitstekend stuk gesteente of een morene.
TROGDALEN Een trogdal of
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] is een daltype. Het heeft een U-vorm en een platte bodem met aan beide zijden wanden. Een U-dal ontstaat doordat er een rivier of een gletsjer de bodem erodeert. Normaal is er sprake van een verticale en een horizontale
erosie , hierdoor ontstaat een
V-dal . Bij een trogdal is echter het gesteente op de bodem te
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] waardoor de verticale erosie nauwelijks nog plaatsvindt. De horizontale erosie gaat echter wel gewoon door. Zo ontstaat de U-vorm. Ook kan een U-dal ontstaan doordat een gletsjer grote stukken land meeneemt/afschuurt. Wanneer een trogdal gedeeltelijk opgevuld wordt door zeewater wordt het een
fjord genoemd.
KETELDALEN Een keteldal, kaar, cirque of firnbekken (indien nog gevuld met sneeuw/ijs/
firn ) is een half cirkelvormige
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] gevormd door de erosie die door een gletsjer wordt veroorzaakt. Een keteldal kan tot een vierkante kilometer groot worden en bevindt zich op een berghelling, met aan drie zijden
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] . Er kan zich een
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] bevinden in de ketel, die aan de vierde zijde wordt afgegrensd door harde rots of door een morene, een soort dam van door de gletsjer voortgeduwd puin. Een keteldal vormt zich voornamelijk op beschutte hellingen waar weinig
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] komt, zodat sneeuw zich kan ophopen. Als gevolg van het bevriezen en ontdooien van water in scheuren (
vorstverwering ) en door de schurende werking van de gletsjer met puin erodeert het deel van de helling waar de gletsjer zich bevindt. Zo kan een komvormig keteldal ontstaan. Het keteldal wordt groter wanneer de drie klifwanden verder eroderen. Wanneer twee naast elkaar gelegen keteldalen naar elkaar toe eroderen, ontstaat een
arête , of smalle
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] . Wanneer drie of meer keteldalen naar elkaar toe eroderen, ontstaat een
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] of horn. De
Matterhorn in de Alpen is een voorbeeld van zo'n piek.
GLACIAAL BEKKEN Een glaciaal bekken of tongbekken is in de
geomorfologie een depressie in het landschap, die ontstaan is door het
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] en de erosieve werking van een gletsjer. De gletsjer stuwt het materiaal onder zich vandaan en voor zich uit in zogenaamde stuwwallen, verhogingen in het landschap die langs de
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] van glaciale bekkens voorkomen. Glaciale bekkens komen voor in gebieden waar gletsjers over
ongeconsolideerde gesteenten stromen. Voorbeelden zijn de tijdens
glaciale perioden (ijstijden) door gletsjers bedekte delen van Nederland, Noord-Duitsland, Denemarken en Polen. Ook in het noordelijke
voorland van de Alpen of in de vlaktes van Noord-Amerika of Siberië komen glaciale bekkens voor. Wanneer een glaciaal bekken gevormd wordt kan het honderden meters diep zijn. Aan het einde van een glaciaal, als het klimaat
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] werd, trekken de gletsjers zich terug en raken de bekkens opgevuld met
smeltwater meren. Door het ontdooien van de
permafrost vinden aan de randen van de bekkens instortingen (door
afglijdingsmassa's ) plaats van de stuwwallen. Op deze manier raakt een glaciaal bekken meestal in relatief korte tijd na het terugtrekken van de gletsjers opgevuld met sediment en
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] van de stuwwallen.
DOODIJSGATEN Een doodijsgat, ook doodijskom of doodijskuil genoemd, ontstaat wanneer het
afbraakmateriaal bergkam depressie gewicht glaciaal gletsjer hard ijs keileem kliffen landschap langgerekte meer onder parallel piek randen ruggen tientallen till U-dal vallei warmer zijkanten zon [?] smelt en de actieve gletsjer zich terugtrekt. Brokken ijs die voor de gletsjer blijven liggen (doodijs) vormen een depressie, ook als het ijs gesmolten is. Het doodijsgat moet niet worden verward met
sandrs , die voor de gletsjer uitstromen en sedimenteren. Ook dient het niet te worden verward met een
pingo(ruïne) of
palsa , die ontstaan onder invloed van uitzettend bevroren water.
Voor meer uitleg. Klik op
riviervlaktes .