Geologische begrippen (deel 10)

Geologische geschiedenis van de Aarde en België (Trias tot Krijt)

Het ontstaan van de aarde wordt gesteld op 4.500 miljoen jaar geleden.

Extra uitleg over de aarde. Klik hier.

TRIAS (251 tot 199 miljoen jaar).
Pangea, het grote verenigde continent blijft intact. Er zijn veel woestijngebieden. Plaatselijk ontstaan er lava-gebieden, maar vooral zandsteenafzettingen. Verder schalie.
Flora: vooral varens. Ook naaldbomen. Bij de planten verschenen de eerste bedektzadigen.
Fauna: in het Trias ontstaan er nieuwe soorten mariene vertebraten (dieren met rugwervels). De voornaamste vertebraten zijn nog de Reptielen en de Amfibieën.
Mollusken of weekdieren gaan overheersen. Ammonieten tonen een duidelijk herkenbare evolutie.
Gedurende het Trias ontstonden veel nieuwe soorten, waaronder de eerste dinosauriërs en gevleugelde pterosauriërs, soorten koralen en vroege zoogdieren.

Nederland: in de Onder-Trias ligt er ten Z. van ons gebied een massief en ten N. ervan een deltagebied. Van de Triasafzettingen in Oost-Nederland zijn vooral de kalkafzettingen (Muschelkalk) van de Midden-Trias bekend.
Triassische gesteenten dagzomen weinig in Nederland en België, het is echter wel in de ondergrond te vinden als een in het noorden gemiddeld steeds dikkere laag. Gesteenten uit het Trias komen bijvoorbeeld aan de oppervlakte langs de noordelijke rand van het Bekken van Parijs ten zuiden van de Ardennen.


JURA (199 tot 145 miljoen jaar)
Het continent Pangea begint uiteen te vallen. Door nieuwe oceanische ruggen stijging van het zeeniveau. Continenten gedeeltelijk bedekt met ondiepe zeeën. Hierdoor sedimentatie, afwisselend klei, zand en kalk.
Flora: naaldbomen, varens en paardenstaarten domineren.
Fauna: in mariene afzettingen veel Ammonieten. Verder Koralen, Brachiopoden (Armpotigen) en Echinodermen (Stekelhuidige). In ondiepe kustzeeafzettingen veel Foraminiferen (Gaatjesdragers) en Ostracoden (Mosselkreeftjes). Vertebraten reptielen, grote Dinosauriërs en de eerste vogels.

Belgiê en Nederland: Het gebied van het huidige W.-Europa lag in de Jura zo ongeveer op de breedtegraad van waar nu Israël ligt. In Nederland komt alleen het Lias bij Winterswijk in enkele beekbeddingen aan de oppervlakte. In Zuid-België, ten zuiden van de Ardennen, komen Lias en Dogger aan de oppervlakte als onderdeel van de oostrand van het Bekken van Parijs.


KRIJT (145 - 65 miljoen jaar)
Pangea drijft verder uiteen. De Atlantische Oceaan wordt breder.
In het Onder-Krijt gaat de regressie door en treedt er op de continenten erosie op, wat niet-mariene sedimentatie tot gevolg heeft. Fijnkorrelige zanden en enkele kleilagen.
In het Boven-Krijt stijgt de zeespiegel weer en zijn er flinke transgressies. Hierin worden pakketten kalksedimenten afgezet.
In het Boven-Krijt is er een merkbare invloed van het elkaar naderen van Afrika en Europa. Dit veroorzaakt het begin van de langdurige Alpiene gebergtevorming.
Flora: opkomst van bedektzadigen (bloeiende planten).
Fauna: op het land opkomst van enorme reptielen en van sommige andere vertebraten.
Einde Krijt: massaal uitsterven van diersoorten, o.a. van de Sauriërs. Oorzaak: inslag van enorme meteorieten?

België en Nederland: De plaats van het huidige Nederland moeten we ons in het Krijt ongeveer voorstellen in de buurt van waar nu Spanje ligt.
De voortgaande transgressie leidde ertoe dat de massieven meer en meer door de zee werden bedekt. De voet van de Ardennen in Zuid-Limburg werd pas in het Boven-Krijt door de zee bereikt, getuige de afzetting van het mariene zand (Formatie van Vaals) dat naar het zuiden overgaat in het zand (Formatie van Aken), dat waarschijnlijk gedeeltelijk op het land is afgezet. In België sluit het Bekken van Bergen aan bij het Bekken van Parijs.
Tijdens het hoogtepunt van de transgressie in het Boven-Krijt lag een groot deel van West-Europa onder zee. In het noorden stak het Baltisch schild er boven uit, in het westen een deel van de Caledoniden (De Caledoniden zijn de bergen die ontstonden toen er continentale botsingen plaatsvonden tussen de continenten Laurentia en Avalonia met Baltica door het sluiten van de Iapetusoceaan. Deze gebergtevorming wordt de Caledonische orogenese genoemd. De belangrijkste fase van de gebergtevorming vond rond 400 miljoen jaar geleden plaats, maar geologisch onderzoek in Noorwegen heeft uitgewezen dat ook 505 en 455 miljoen jaar geleden korstverdikking plaatsvond. Men vermoedt dat deze oudere fasen werden veroorzaakt door botsingen van microcontinenten of eilandbogen in de Iapetusoceaan, vooruitlopend op de eigenlijke continentale collisie (botsing)). en het Armorikaans massief. Het massief van Brabant was grotendeels onder de Krijtzee verdwenen, maar delen van de Ardennen en de Rijngebergten met Vogezen en Zwarte Woud bleven droog.


Voor meer uitleg over fossielen. Klik hier. Klik vervolgens op fossielen.

Extra uitleg over de
geologie van Nederland en Vlaanderen. Klik hier.
geologie van Nederland. Klik hier.
geologie van de Ardennen en de Eifel. Klik hier.
geologische periodes. Klik hier.

Bestudeer eerst bovenstaande cursus.
IN ONDERSTAANDE GEGEVENS STAAN ER VAAK HYPERLINKS. KLIK ER OP EN LEES OOK DIE TEKSTEN.
ER WORDEN DAAR VRAGEN OVER GESTELD.
Combineer een element links met een element rechts. Je kan selecteren uit het uitrolmenu.
ALLES VERWERKT? KLIK DAN PAS OP DE TOETS CONTROLEER.

MEN KAN DE OEFENING OOK OPNIEUW MAKEN, DOOR MET DE RECHTERMUISTOETS OP HET SCHERM TE KLIKKEN EN DAN IN HET GEOPENDE VENSTER, INDIEN HET WOORD ER STAAT, TE KLIKKEN OP "VERNIEUWEN"
*
De naam van de vroegste periode van het era Mesozoïcum en
volgt op het Perm is
*
De naam Trias betekent letterlijk
*
In het Trias was het klimaat wereldwijd
*
Aan zowel het begin als het einde van het Trias vond een
wereldwijd massaal uitsterven
*
In het Trias verschenen bij de planten
*
In het Trias verschenen bij de dieren
*
In het Trias lagen vrijwel alle continenten aan elkaar
*
Tijdens het Trias hadden de poolstreken als klimaat
*
Tijdens het Trias en dankzij de enorme oppervlakte van Pangea
had het grootste gedeelte van de continenten
*
Wel moet er tijdens het Trias een sterke, de evenaar
overstekende (wind),
*
Het opbreken van Pangea op het einde van het Trias zorgde voor
*
Triassische gesteenten dagzomen
*
Gesteenten uit het Trias komen aan de oppervlakte langs de
noordelijke rand van het Bekken van Parijs
*
Een bekende vindplaats van Triassische fossielen is
de Monte San Giorgio
*
Door de massa-extinctie in het Trias overleefde in de oceanen
*
Een gevolg van de Perm-Trias extinctie is geweest dat een tot dan
onbelangrijke groep, de Archosauromorpha (een zeer grote groep reptielen)
de therapsiden (de voorouders)
*
Tijden het Boven-Trias onwikkelde zich de dinosauriërs en de
eerste gewervelde dieren die konden vliegen, namelijk:
*
Mogelijke oorzaken van de Trias-Jura-extinctie zijn.geassocieerd
met vulkanisme,
*
De tweede en middelste periode van het era Mesozoïcum en
volgend op het Trias is
*
In het Jura was het opbreken van het supercontinent
*
Het Jura was (samen met het erop volgende Krijt) de bloeiperiode van de
*
Tijdens het Jura opende zich het noordelijk deel van de
Atlantische Oceaan en het zeeniveau
*
In het Jura gebergte op de Zwitsers-Franse grens
dagzomen veel gesteenten
*
Tussen Gondwana (het tegenwoordige Afrika) aan de ene en Laurazië
(Noord-Amerika en Europa) aan de andere zijde opende
*
De zuidelijke Atlantische Oceaan tussen Afrika en Zuid-Amerika
en de Noordelijke IJszee tussen Europa en Noord-Amerika
*
Tijdens het Jura komen In Zuid-België, ten zuiden van de Ardennen,
Lias en Dogger,, aan de oppervlakte als onderdeel
*
Tijdens de periodes Jura en Krijt domineren de dinosauriërs
ongeveer 135 miljoen
*
Het leven op de zeebodem bestond in het Jura uit veel groepen
die ook tegenwoordig nog voorkomen, zoals: zee-egels, zeesterren,
*
In het Jura begaven ook soorten krokodilachtigen zich in de zee,
waar ze in het Krijt monsterachtige
*
In het Jura waren de plantenetende saurischiërs de langste en
zwaarste
*
De vleesetende saurischiërs in het Laat-Trias ontstaan,
waren in het gehele Jura
*
De algemeen aanvaarde gedachte is dat de zoogdieren in
het Jura, meestal nachtdieren
*
Tijdens de Jura periode waren de coniferen
*
Vooral de palmvarens waren in zeer grote hoeveelheden aanwezig
*
De laatste periode van het era Mesozoïcum, het volgt op
het Jura en wordt gevolgd door het Paleogeen,
*
De meeste van de huidige continenten waren in het Krijt ook
al aparte eenheden, hoewel Australië en
*
Tijdens het Krijt leefden op het land diverse soorten dinosauriërs
en verschenen veel van de moderne
*
Krijtgesteente wordt ook gevonden in Zuid-Engeland,
waar het chalk genoemd wordt en onder andere
*
Het einde van het Krijt kwam met een plotselinge massa-uitsterving.
Bekendst onder de uitgestorven groepen zijn de dinosauriërs,
*
De stagnatie van zeestromingen in het midden van het Krijt zorgde
voor wereldwijde afzetting van zwarte, anoxische schalie, rijk aan
organisch materiaal. Vandaar onder de Noordzee zijn deze schalies