De aardkorst is opgebouwd uit gesteenten.
Aardkorst
De buitenste laag van de aarde, de
aardkorst, is eigenlijk maar een dun schilletje. Op de
continenten (nr.1) is de laag ongeveer 30 tot 80 km dik en in de
oceanen (nr.2) slechts 5 tot 10 km. De korst bestaat uit zeven grote en een paar kleinere platen. Deze platte schollen of
tektonische platen van gesteente liggen tegen elkaar aan. Hoewel je er niets van merkt bewegen de platen met een snelheid van 2 tot 20 cm per jaar. Als twee platen uit elkaar drijven, komt er
magma (vloeibaar gesteente uit de diepere aardlagen) naar boven, dat een nieuwe korst vormt. Als platen tegen elkaar aanschuiven, schuift de ene onder de andere en ontstaat er een
trog. Ze kunnen ook langs elkaar schuiven en dan ontstaan er
breuken in de aardkorst. Als ze tegen elkaar botsen, vormen zich
bergen.
Aardmantel Zie tekening (nrs. 3, 4)
De
aardmantel is een laag in de inwendige structuur van de aarde die gelegen is tussen de kern en de korst. De mantel bevindt zich tussen 30 en 2.900 kilometer onder het aardoppervlak en bestaat voornamelijk uit
silicaten. Hoewel er temperaturen heersen van 100 tot 3500°C, zorgt de enorme druk ervoor dat het mantelgesteente zijn vaste vorm behoudt.
De aardkern Zie tekening (nrs. 5, 6)
Op een diepte van ongeveer 2900 km is er een abrupte overgang tussen de aardmantel en de
aardkern. Het begrip ‘aardkern’ zou je kunnen laten denken dat de kern één geheel is. Dat is echter niet het geval. De aardkern bestaat uit twee delen: de buitenkern (2000 kilometer dik) en de binnenkern (1300 kilometer dik). Het grote verschil is dat de buitenkern vloeibaar is en de binnenkern vast is. We weten echter niet precies uit welke gesteenten de aardkern bestaat. Uit de dichtheid zou men kunnen concluderen dat het om vloeibaar ijzer of nikkel gaat. De kern van de aarde is zo zwaar dat het meer dan 28,4 procent van de totale massa van de aarde bepaalt.
Extra uitleg over de samenstelling van de aarde! Klik hier.
Grind
Grind bestaat uit grove afbraakproducten van gesteenten met een korrelgrootte tussen de 2 en 63 milimeter. Het is een essentiële component voor de productie van betonmortel en betonwaren. Samen met keileem is grind het grofste sediment in de Nederlandse ondergrond. In de natuur komt grind voor in combinatie met zand,
silt en klei en grovere componenten, zoals stenen en keien. De kwaliteit van grind, en daarmee de waarde van grind als grondstof, hangt af van de grootte, samenstelling en vorm van de grindcomponenten.
Extra uitleg over het los gesteente grind! Klik hier.
Zand
Is korrelig afbraakmateriaal van gesteenten. We gebruiken het voor zeer veel doeleinden, bijvoorbeeld in
beton- en
metselmortels, in
asfalt, als ophoogmateriaal voor bouwterreinen of wegfunderingen en in bouwstenen. Het Nederlandse zand bestaat meestal uit een mengsel van silt, klei en grind. Zand kan ook schelpen bevatten en organische resten, bijvoorbeeld van bladeren, riet en hout. Zand vormt de grondstof voor een groot aantal producten. De kwaliteit van die producten hangt af van de mineralogische samenstelling, grootte en vorm van de zandkorrels. Andere kwaliteitbepalende factoren zijn de aard en hoeveelheid van de bijmengsels. Die zijn op hun beurt weer bepaald door de wijze waarop het zand ooit is afgezet en alles wat het daarna heeft meegemaakt. Rivieren zetten meestal scherp, hoekig zand af, terwijl we op stranden veelal zacht, afgerond zand aantreffen.
Extra uitleg over het los gesteente zand! Klik hier.
Klei
Bestaat voor een groot deel uit
lutum. Dit is zeer rijk aan plaatvormige kleimaterialen. De grofkeramische industrie gebruikt klei voor de productie van
bakstenen en
dakpannen, terwijl de fijnkeramische industrie er
aardewerk van maakt. Verder vindt klei een toepassing in het ophogen en het onderhouden van
dijken.
Extra uitleg over het los gesteente klei! Klik hier.
Leem
Leem is een mengsel van klei,
silt en zand, met relatief veel deeltjes met een grootte van 0,002 mm tot 0,063 mm.
Extra uitleg over het los gesteente leem! Klik hier.
Zavel
Grondsoort, meestal bestaande uit klei en 60-80% zand, zware zavel heeft een groter percentage klei dan lichte zavel.
Extra uitleg over het los gesteente zavel! Klik hier.
Mergel
Bovenste korrelige laag van de kalk die afgezet is in het Limburgse heuvelland tijdens het
Krijt toen dit deel van
Nederland en
België onder de
zeespiegel lag. Bestaande uit een mengsel van klei en van resten van organisme met een kalkschaal dan wel een kalkskelet. In
Zuid-Limburg veelvuldig afgegraven t.b.v. de
cementindustrie.
Extra uitleg over het los gesteente mergel! Klik hier.
Lijst van gesteenten. Klik hier.