AARDRIJKSKUNDIGE BEGRIPPEN 9
| AARDRIJKSKUNDIGE BEGRIPPEN 9 |
Steenberg (mijn)
Meestal wordt de term gebruikt voor de stapels afvalgrondmaterialen die tijdens een opgravingsproces worden verwijderd.
Bij dagbouw voor steenkool of andere ondergrondse afzettingen, worden aardmaterialen die zijn verwijderd om de beoogde afzetting bloot te leggen, opgestapeld naast de opgravingslocatie in speciebanken.- Een bagger wordt gebruikt om volumes grind en ander grondmateriaal op te graven, die door sluizen worden gestuurd om goud of andere mineralen te verwijderen, en de resterende grondmaterialen (" residuen ") worden achter de bagger in speciebanken gestort.
- Bij hydraulische mijnbouw maken hogedrukwaterstralen aardmaterialen los, die door sluizen worden gevoerd om goud of andere mineralen te sorteren, en de resterende aardmaterialen worden achtergelaten in speciebanken.
- Door het graven van sloten en grachten blijven er speciebanken achter langs de kant van het kanaal of de sloot.
- Afvalhopen die zijn gevormd door het verwijderen van overtollig oppervlaktemateriaal. Zo worden naast de veepercelen speciebanken gevormd van stalmest en andere drijfmest die periodiek van het oppervlak van de veepercelen wordt verwijderd.
- Steenhopen liepen soms op tot miljoenen tonnen en blijven vandaag de dag, als enorme heuvels achter. Ze houden zonnewarmte vast, waardoor het moeilijk (hoewel niet onmogelijk) is voor vegetatie om wortel te schieten; dit bevordert erosie en creëert gevaarlijke, onstabiele hellingen. Bestaande technieken voor het vergroenen van stortplaatsen omvatten het gebruik van geotextiel om erosie tegen te gaan. Eenvoudige vegetatie zoals gras wordt op de helling gezaaid.
In sommige stortplaatsen kan het afval afkomstig van industrieën zoals de productie van steenkool of olieschalie een relatief hoog aandeel koolwaterstoffen of steenkoolstof bevatten. Er kan sprake zijn van spontane ondergrondse verbranding, die kan worden gevolgd door oppervlaktebranden. In sommige kolenmijndistricten werden dergelijke branden als normaal beschouwd en werd er geen poging gedaan om ze te blussen. Dergelijke branden kunnen de langzame verbranding van resterende koolwaterstoffen bevorderen. Sproeien met water is over het algemeen niet effectief en het injecteren van water onder druk is contraproductief, omdat het zuurstof transporteert, waardoor explosiegevaar ontstaat.
Het probleem van aardverschuivingen in stortplaatsen werd voor het eerst onder de publieke aandacht gebracht in oktober 1966 toen een stortplaats in Aberfan in Wales het begaf, waarbij 144 mensen omkwamen, waaronder 116 kinderen. In februari 2013 veroorzaakte een aardverschuiving op de stortplaats de tijdelijke sluiting van de spoorlijn Scunthorpe naar Doncaster in Engeland.
In Herstal, België, heeft een aardverschuiving op de stortplaats Petite Bacnure in april 1999 een straat jarenlang afgesloten.
Er bestaan verschillende technieken om de stortplaatsen opnieuw te gebruiken, meestal met inbegrip van geotechniek of recycling. Meestal worden oude stortplaatsen gedeeltelijk opnieuw begroeid om waardevolle groene ruimtes te bieden, omdat ze niet geschikt zijn voor bouwdoeleinden. Bij Nœux-les-Mines is op de top een kunstmatige skipiste aangelegd. Indien speciestortplaatsen worden geacht voldoende restmateriaal te bevatten, worden verschillende methoden toegepast om de specie van de locatie te verwijderen voor latere verwerking.
De oudste op steenkool gebaseerde stortplaatsen kunnen nog voldoende steenkool bevatten om een spontane langzame verbranding te beginnen. Dit resulteert in een vorm van verglazing van de schalie, die vervolgens voldoende mechanische sterkte verkrijgt om bruikbaar te zijn in de wegenbouw. Met het verstrijken van de tijd worden ze gekoloniseerd met een verscheidenheid aan flora en fauna, soms vreemd aan de regio.
Doordat de mijnwerkers bijvoorbeeld hun appel- of perenkern in de wagons gooiden, raakten de terrils begroeid met fruitbomen. Men kan zelfs de verspreiding van zuring waarnemen, waarvan de zaden zijn meegevoerd in de scheuren in het dennenhout dat in de mijnen wordt gebruikt. Bovendien is de zuidkant van de steenberg door zijn donkere kleur aanzienlijk warmer dan de omgeving, wat bijdraagt aan de diverse ecologie van het gebied. Sommige worden gebruikt om wijnstokken te cultiveren.
Zie ook "Wikipedia Steenberg (mijn)" Klik hier.
Plunge pool (landvorm)
Met een plunge pool bedoelt men in de geowetenschappen de depressie in een rivierbedding van de waterloop aan de voet van een waterval. Soms wordt een plunge pool ook wel eens een watervalbad of dompelbad genoemd. Het is een fluviatiele landvorm die meestentijds voorkomt in de rivierlandschappen van de bovenloop van rivieren. Zeer grote plunge pools noemt men soms watervalmeren.
Ontstaan
Plunge pools worden gevormd door de erosiekracht van het voortdurend vallende water van een waterval, en het erosiemateriaal (zoals keien) dat dit met zich mee kan brengen. De depressie ontstaat op de plek in de bedding van de rivier of beek waar het water van de waterval langdurig op neervalt. Onder hoge watervallen vormen zich over het algemeen relatief diepere plunge pools. Ook hangt de waterdiepte van een plunge pool af van het type gesteente of moedermateriaal waaruit de bedding bestaat op de plaats waar het water van de waterval neerstort.
Niet onder elke waterval is een plunge pool aanwezig. Dit kan onder andere komen doordat een voormalige plunge pool gevuld is geraakt met sediment (dikwijls afkomstig van rotsen). Soms kunnen menselijke ingrepen er de oorzaak van zijn dat de plunge pool onder een waterval ontbreekt.
Plantage
Een plantage is een stuk grond waarop op grote schaal gewassen in monocultuur verbouwd worden. Plantages komen meestal voor in de tropen, met gewassen als bijvoorbeeld suikerriet, koffie, thee, rubber, banaan, soja, ananas, aloë vera, (teak)hout, katoen, cacao, coca, hennep, opium en tabak. In oude bronnen vindt men meestal het woord Plantagie of Plantaadje als het om een plantage gaat.
Plantagekoloniën
In de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw zijn op grote schaal plantages aangelegd door de Portugezen, Spanjaarden, Engelsen, Fransen, Nederlanders en andere Europeanen in grote delen van het Amerikaanse vasteland (waaronder Suriname) en het gehele Caribisch gebied. Met slaven als werkkrachten – eerst Indianen, later Afrikanen en Aziaten – verbouwden de Europese eigenaars van de plantages in deze plantagekolonieën tropische landbouwproducten voor de Europese markt.
Ook Nederlands-Indië kende plantages op grote schaal. Vanwege het grote aantal inlandse arbeidskrachten was het voor deze plantages echter niet noodzakelijk slaven aan te voeren. Uit Zuid-Azië werden wel slaven aangevoerd voor het werken aan infrastructuur (vestingwerken) en slavinnen voor huishoudelijk werk.
Nederlands-Guyana
Het merendeel van de plantages in Nederlands Guyana lag langs de rivieren in de binnenlanden. De volgende gewassen werden hier verbouwd: suikerriet, koffiebonen, bananen, sinaasappel, grapefruit en hout. Aan de zeekust lagen katoenplantages. Op de plantages leefden drie soorten slaven: de plantageslaven die het veelal zware werk op de plantages uitvoerden, de huisslaven die in het plantagehuis van de eigenaar van de plantage werkten en de eliteslaven die waren uitgekozen om specifieke, vaak lichte klussen uit te voeren.
Newfoundlandse plantages
In de zeer sterk op visserij gerichte Kolonie Newfoundland, in het oosten van Noord-Amerika, had de term plantation een andere betekenis dan elders in het Engelse taalgebied. Een "plantage" sloeg in Newfoundlandse zin op de aan de kust gelegen terreinen en bijhorende gebouwen (zoals fishing stages) van een planter van waaruit de visserij bedreven werd. De planters waren een gegoede klasse die plantages en vissersboten bezaten en hiervoor personeel in dienst hadden.
Bij dagbouw voor steenkool of andere ondergrondse afzettingen, worden aardmaterialen die zijn verwijderd om de beoogde afzetting bloot te leggen, opgestapeld naast de opgravingslocatie in speciebanken.
- Een bagger wordt gebruikt om volumes grind en ander grondmateriaal op te graven, die door sluizen worden gestuurd om goud of andere mineralen te verwijderen, en de resterende grondmaterialen (" residuen ") worden achter de bagger in speciebanken gestort.
- Bij hydraulische mijnbouw maken hogedrukwaterstralen aardmaterialen los, die door sluizen worden gevoerd om goud of andere mineralen te sorteren, en de resterende aardmaterialen worden achtergelaten in speciebanken.
- Door het graven van sloten en grachten blijven er speciebanken achter langs de kant van het kanaal of de sloot.
- Afvalhopen die zijn gevormd door het verwijderen van overtollig oppervlaktemateriaal. Zo worden naast de veepercelen speciebanken gevormd van stalmest en andere drijfmest die periodiek van het oppervlak van de veepercelen wordt verwijderd.
- Steenhopen liepen soms op tot miljoenen tonnen en blijven vandaag de dag, als enorme heuvels achter. Ze houden zonnewarmte vast, waardoor het moeilijk (hoewel niet onmogelijk) is voor vegetatie om wortel te schieten; dit bevordert erosie en creëert gevaarlijke, onstabiele hellingen. Bestaande technieken voor het vergroenen van stortplaatsen omvatten het gebruik van geotextiel om erosie tegen te gaan. Eenvoudige vegetatie zoals gras wordt op de helling gezaaid.
In sommige stortplaatsen kan het afval afkomstig van industrieën zoals de productie van steenkool of olieschalie een relatief hoog aandeel koolwaterstoffen of steenkoolstof bevatten. Er kan sprake zijn van spontane ondergrondse verbranding, die kan worden gevolgd door oppervlaktebranden. In sommige kolenmijndistricten werden dergelijke branden als normaal beschouwd en werd er geen poging gedaan om ze te blussen. Dergelijke branden kunnen de langzame verbranding van resterende koolwaterstoffen bevorderen. Sproeien met water is over het algemeen niet effectief en het injecteren van water onder druk is contraproductief, omdat het zuurstof transporteert, waardoor explosiegevaar ontstaat.Het probleem van aardverschuivingen in stortplaatsen werd voor het eerst onder de publieke aandacht gebracht in oktober 1966 toen een stortplaats in Aberfan in Wales het begaf, waarbij 144 mensen omkwamen, waaronder 116 kinderen. In februari 2013 veroorzaakte een aardverschuiving op de stortplaats de tijdelijke sluiting van de spoorlijn Scunthorpe naar Doncaster in Engeland.
In Herstal, België, heeft een aardverschuiving op de stortplaats Petite Bacnure in april 1999 een straat jarenlang afgesloten.
Er bestaan verschillende technieken om de stortplaatsen opnieuw te gebruiken, meestal met inbegrip van geotechniek of recycling. Meestal worden oude stortplaatsen gedeeltelijk opnieuw begroeid om waardevolle groene ruimtes te bieden, omdat ze niet geschikt zijn voor bouwdoeleinden. Bij Nœux-les-Mines is op de top een kunstmatige skipiste aangelegd. Indien speciestortplaatsen worden geacht voldoende restmateriaal te bevatten, worden verschillende methoden toegepast om de specie van de locatie te verwijderen voor latere verwerking.
De oudste op steenkool gebaseerde stortplaatsen kunnen nog voldoende steenkool bevatten om een spontane langzame verbranding te beginnen. Dit resulteert in een vorm van verglazing van de schalie, die vervolgens voldoende mechanische sterkte verkrijgt om bruikbaar te zijn in de wegenbouw. Met het verstrijken van de tijd worden ze gekoloniseerd met een verscheidenheid aan flora en fauna, soms vreemd aan de regio. Doordat de mijnwerkers bijvoorbeeld hun appel- of perenkern in de wagons gooiden, raakten de terrils begroeid met fruitbomen. Men kan zelfs de verspreiding van zuring waarnemen, waarvan de zaden zijn meegevoerd in de scheuren in het dennenhout dat in de mijnen wordt gebruikt. Bovendien is de zuidkant van de steenberg door zijn donkere kleur aanzienlijk warmer dan de omgeving, wat bijdraagt aan de diverse ecologie van het gebied. Sommige worden gebruikt om wijnstokken te cultiveren.
Met een plunge pool bedoelt men in de geowetenschappen de depressie in een rivierbedding van de waterloop aan de voet van een waterval. Soms wordt een plunge pool ook wel eens een watervalbad of dompelbad genoemd. Het is een fluviatiele landvorm die meestentijds voorkomt in de rivierlandschappen van de bovenloop van rivieren. Zeer grote plunge pools noemt men soms watervalmeren.Ontstaan
Plunge pools worden gevormd door de erosiekracht van het voortdurend vallende water van een waterval, en het erosiemateriaal (zoals keien) dat dit met zich mee kan brengen. De depressie ontstaat op de plek in de bedding van de rivier of beek waar het water van de waterval langdurig op neervalt. Onder hoge watervallen vormen zich over het algemeen relatief diepere plunge pools. Ook hangt de waterdiepte van een plunge pool af van het type gesteente of moedermateriaal waaruit de bedding bestaat op de plaats waar het water van de waterval neerstort.
Niet onder elke waterval is een plunge pool aanwezig. Dit kan onder andere komen doordat een voormalige plunge pool gevuld is geraakt met sediment (dikwijls afkomstig van rotsen). Soms kunnen menselijke ingrepen er de oorzaak van zijn dat de plunge pool onder een waterval ontbreekt.
Plantagekoloniën
In de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw zijn op grote schaal plantages aangelegd door de Portugezen, Spanjaarden, Engelsen, Fransen, Nederlanders en andere Europeanen in grote delen van het Amerikaanse vasteland (waaronder Suriname) en het gehele Caribisch gebied. Met slaven als werkkrachten – eerst Indianen, later Afrikanen en Aziaten – verbouwden de Europese eigenaars van de plantages in deze plantagekolonieën tropische landbouwproducten voor de Europese markt.
Ook Nederlands-Indië kende plantages op grote schaal. Vanwege het grote aantal inlandse arbeidskrachten was het voor deze plantages echter niet noodzakelijk slaven aan te voeren. Uit Zuid-Azië werden wel slaven aangevoerd voor het werken aan infrastructuur (vestingwerken) en slavinnen voor huishoudelijk werk.
Nederlands-Guyana
Het merendeel van de plantages in Nederlands Guyana lag langs de rivieren in de binnenlanden. De volgende gewassen werden hier verbouwd: suikerriet, koffiebonen, bananen, sinaasappel, grapefruit en hout. Aan de zeekust lagen katoenplantages. Op de plantages leefden drie soorten slaven: de plantageslaven die het veelal zware werk op de plantages uitvoerden, de huisslaven die in het plantagehuis van de eigenaar van de plantage werkten en de eliteslaven die waren uitgekozen om specifieke, vaak lichte klussen uit te voeren.
Newfoundlandse plantages
In de zeer sterk op visserij gerichte Kolonie Newfoundland, in het oosten van Noord-Amerika, had de term plantation een andere betekenis dan elders in het Engelse taalgebied. Een "plantage" sloeg in Newfoundlandse zin op de aan de kust gelegen terreinen en bijhorende gebouwen (zoals fishing stages) van een planter van waaruit de visserij bedreven werd. De planters waren een gegoede klasse die plantages en vissersboten bezaten en hiervoor personeel in dienst hadden.
